της Άσπας Κατσαρέλη, μέλος της Συσπείρωσης Αριστερών Αρχιτεκτόνων
Από το 2010 και μετά και με όλες τις κυβερνήσεις η πολιτεία απεμπόλησε την ευθύνη της να προωθεί κατά προτεραιότητα τον σχεδιασμό του ελληνικού χώρου οριοθετώντας την ανάπτυξη με κύριο στόχο την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων του προς όφελος του κοινωνικού συνόλου και επιδόθηκε αποκλειστικά σε μια άνευ προηγουμένου νομοθετική πλημμυρίδα για την άρση των «αγκυλώσεων» των νόμων, στην κατεύθυνση της προσέλκυσης ιδιωτικών επενδύσεων με οποιοδήποτε κόστος.
Με το Ν.3894/2010, που αφορούσε την έγκριση Στρατηγικών Επενδύσεων σε δημόσια ακίνητα, όπως στο Ελληνικό, τα οποία αποφασίστηκε να «ξεπουληθούν» σε ιδιώτες επενδυτές, περάσαμε στο Ν.4146/2013 που επεκτείνει την έγκριση Στρατηγικών Επενδύσεων επί ιδιωτικών ακινήτων. Τα επενδυτικά σχέδια υποβάλλονται σε διαδικασίες ταχύρρυθμης έγκρισης από τις υπηρεσίες του Δημοσίου με πολεοδομικά και οικονομικά κίνητρα προς τους επενδυτές σε βάρος της εθνικής οικονομίας.
Μετά την έγκριση της Στρατηγικής Επένδυσης με Απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Στρατηγικών Επενδύσεων (ΔΕΣΕ), επιτρέπεται να καταρτίζονται Ειδικά Σχέδια Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΣΧΑΣΕ) σε μεγάλες εκτάσεις ιδιωτών επενδυτών χωρίς να προϋπάρχει ευρύτερος χωροταξικός και πολεοδομικός σχεδιασμός. Στις μελέτες ΕΣΧΑΣΕ που εκπονεί ο ιδιώτης επενδυτής, επιτρέπεται να περιλαμβάνονται δάση και δασικές εκτάσεις ακόμη και δημόσιες (Ν.4280/2014), η παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας για 50 χρόνια και η κατασκευή τουριστικών λιμένων για την εξυπηρέτηση των πελατών του (Ν.4092/2012). Τα ΕΣΧΑΣΕ εγκρίνονται με Προεδρικό Διάταγμα όπως τα Τοπικά Πολεοδομικά Σχέδια πόλεων και οικισμών και επιτρέπεται να τροποποιούν τα ήδη εγκεκριμένα από αυτά προς όφελος της επένδυσης.
Ήρθε, τέλος, ο Ν.4864/2021 να δώσει το τελειωτικό χτύπημα. Οι εγκρίσεις των ΕΣΧΑΣΕ, όπως και τα βοηθητικά τους έργα (δρόμοι, εργοτάξια, ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτροδότηση, τηλεπικοινωνίες) προωθούνται κατά απόλυτη προτεραιότητα από τις δημόσιες υπηρεσίες και με δεσμευτικές προθεσμίες για τους υπαλλήλους σε αντίθεση με τους απλούς πολίτες. Επιτρέπεται ακόμη και η αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτων άλλων πολιτών για την εξυπηρέτηση της επένδυσης.
Με όχημα αυτό το σκανδαλώδες νομοθετικό πλαίσιο, τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση εγκρίνει σωρηδόν ως Στρατηγικές Επενδύσεις τα επενδυτικά σχέδια τουριστικών – παραθεριστικών εγκαταστάσεων σε μεγάλες εκτάσεις ιδιωτών πάνω σε παραλίες σε όλη τη χώρα κυρίως στα νησιά, χωρίς να προϋπάρχει χωροταξικός σχεδιασμός. Πρέπει αυτό το νομοθετικό πλαίσιο άμεσα να ανατραπεί. Σε διαφορετική περίπτωση τα ΤΠΣ, που με καθυστέρηση πολλών χρόνων έχουν ανατεθεί και εκπονούνται, θα είναι, ιδίως για τα μικρά νησιά, χωρίς περιεχόμενο αφού θα υποχρεούνται να εξαιρούν από τις προβλέψεις τους τα εγκεκριμένα ΕΣΧΑΣΕ και Σύνθετα Τουριστικά Καταλύματα, τα οποία θα αποτελούν χωριστές «πολιτείες».
Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της Ίου. Με τις Αποφάσεις 49, 50 και 51 (ΦΕΚΒ΄2952/2020) της ΔΕΣΕ, εντάχθηκαν στις Στρατηγικές Επενδύσεις τρία μεγάλα τουριστικά – παραθεριστικά επενδυτικά σχέδια αντίστοιχων εταιρειών του ίδιου επενδυτή, στο μικρό αυτό νησί, πάνω σε μερικές από τις ωραιότερες παραλίες του.
Ο συγκεκριμένος επενδυτής τα 12 τελευταία χρόνια έχει αγοράσει το 33% της έκτασης της Ίου και η μέχρι τώρα δραστηριοποίησή του έχει προκαλέσει σωρεία περιβαλλοντικών, οικοδομικών και μορφολογικών παραβάσεων που αλλοιώνουν τη φυσιογνωμία του νησιού και έχουν προκαλέσει σειρά καταγγελιών στις αρμόδιες υπηρεσίες χωρίς όμως απτά αποτελέσματα.
Μέσα στην έκταση της μιας Στρατηγικής Επένδυσης έχει ήδη εγκριθεί και κατασκευαστεί από τον επενδυτή Σύνθετο Τουριστικό Κατάλυμα πάνω στην παραλία «Ρέμα Παπά» και με διάφορες μεθόδους αποκλείει την ελεύθερη πρόσβαση σε αυτήν. Στη δεύτερη Στρατηγική Επένδυση πάνω στην παραλία «Πικρί Νερό» έχει εκπονήσει ΕΣΧΑΣΕ που βρίσκεται σε διαδικασία έγκρισης και έχουν κατατεθεί εμπεριστατωμένα αρνητικά υπομνήματα από Σωματεία που δραστηριοποιούνται στο νησί και Περιβαλλοντικές Οργανώσεις για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος.
Στην έκταση της τρίτης Στρατηγικής Επένδυσης, στην παραλία «Κουμπάρα»και το νησάκι «Διακοφτό» εγκρίθηκε επίσης Σύνθετο Τουριστικό Κατάλυμα, μέρος του οποίου έχει ήδη κατασκευαστεί. Μετά από προσφυγή Σωματείων εκδόθηκε η απόφαση 1037/2022 του ΣτΕ, που απορρίπτει την απόφαση έγκρισης με το αιτιολογικό ότι δεν έχει προηγηθεί χωροταξικό σχέδιο για το νησί και υπολογισμός της φέρουσας ικανότητάς (ΦΙ) του. Ο επακόλουθος Ν.4964/2022 όρισε τη ΦΙ με σκόπιμα αόριστες διατυπώσεις για «ανεκτά όρια επιβαρύνσεων» και ο αρμόδιος γ.γ. του ΥΠΕΝ ξεκαθάρισε πως δίνεται η δυνατότητα στον ιδιώτη-επενδυτή να συντάξει την αντίστοιχη μελέτη, διευκολύνοντας τον επενδυτή να παρακάμψει τις αντιρρήσεις του ΣτΕ και να εκπονήσει ΕΣΧΑΣΕ για το σύνολο της ιδιοκτησίας του. Το συγκεκριμένο σχέδιο μπορεί να απορρίφθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο Ίου (12 υπέρ, 1 κατά, 2 απόντες) με το σκεπτικό ότι πρέπει να προηγηθεί η έγκριση του ΤΠΣ του νησιού, αλλά τίποτα δεν αποκλείει την τελική έγκρισή του παρά τις αντιδράσεις.
Είναι πάντως ευοίωνο το γεγονός ότι πολλοί Δήμαρχοι, όπως της Τήνου, της Αστυπάλαιας, της Σικίνου, της Σαρωνίδας, έχουν αντιληφθεί το μέγεθος της καταστροφής που θα επιφέρουν στα νησιά τους η ανεξέλεγκτη προσέλκυση και έγκριση μεγάλων τουριστικών επενδύσεων και εκφράζουν πλέον δημόσια τις αντιρρήσεις τους και την προτίμησή τους στην ήπια ανάπτυξη.
Στρατηγικές επενδύσεις: Η επερχόμενη καταστροφή των νησιών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου