Στεγαστική κρίση: τι πρέπει να κάνουμε; της Τόνιας Κατερίνη*

 

Το δικαίωμα στη στέγη και η ασφάλεια κατοίκησης αποτελούν τις βασικές προϋποθέσεις αξιοπρεπούς ζωής, αλλά και αντίστασης απέναντι σε ποικίλες μορφές εκμετάλλευσης. Ταυτόχρονα, το δικαίωμα στη στέγη αφορά και το δικαίωμα στα υπόλοιπα θεμελιώδη αγαθά αξιοπρεπούς διαβίωσης, όπως είναι το νερό, η ενέργεια κ.λπ.

Το ζήτημα της στέγης δεν είναι ένα καινούργιο κοινωνικό πρόβλημα. Ηδη από την πρώτη περίοδο της ανάπτυξης του καπιταλισμού και ιδιαίτερα μέσα από τους μηχανισμούς της πρωταρχικής συσσώρευσης και της αποστέρησης των στοιχειωδών εργαλείων αναπαραγωγής της ζωής τους, οι εργαζόμενοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με το πρόβλημα. Στην πορεία ανάπτυξης του καπιταλισμού όμως, για πολλούς λόγους (που εδώ δεν έχουμε τον χώρο να αναπτύξουμε) οι στρατηγικές γύρω από τη στεγαστική αποκατάσταση των εργαζομένων άλλαξαν πολλές φορές, ενώ σε πολλές χώρες αναπτύχθηκαν σημαντικά προγράμματα δημόσιας-κοινωνικής κατοικίας. Σήμερα όμως βρισκόμαστε σε μια από τις δυσμενέστερες περιόδους· ιδιαίτερα στην Ελλάδα, που κατέχει την πρωτιά όσον αφορά το στεγαστικό κόστος σε σχέση με το μέσο εισόδημα.

Η κρίση στέγης εκδηλώνεται σήμερα με πολλές μορφές: εκτίναξη τιμών ενοικίων, «στρατοσφαιρικές» τιμές στην αγορά ακινήτων, επίθεση των τραπεζών και των funds στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά με χιλιάδες πλειστηριασμούς και εξώσεις, αύξηση της ορατής αλλά και της μη ορατής αστεγίας (δηλαδή της κατοίκησης σε ακατάλληλη κατοικία).

Η εμπορευματοποίηση συναντά την οικονομική κρίση

Ολα αυτά είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η στέγη από κοινωνικό αγαθό μετατράπηκε σταδιακά, μέσα στον εικοστό αιώνα, σε εμπόρευμα και στη συνέχεια, τις τελευταίες δεκαετίες, σε ένα από τα μείζονα χρηματιστηριακά προϊόντα. Ειδικά στην Ελλάδα, από τη δεκαετία του ’50 και μετά, η πολιτική προτεραιότητα αλλά και το πλαίσιο της διεθνούς χρηματοδότησης ήταν στραμμένα προς την αυτοστέγαση, την ενίσχυση του κατασκευαστικού τομέα και την υποβάθμιση της παραγωγής κοινωνικής κατοικίας.

Από τη δεκαετία του ’80 και μετά, η στρατηγική αυτή συναντήθηκε με την προώθηση του δανεισμού για την απόκτηση στέγης, με αποτέλεσμα την εκτόξευση του κόστους της κατοικίας και επομένως την αδυναμία στεγαστικής αποκατάστασης έξω από το τραπεζικό σύστημα. Η κρίση του 2010 κατέστησε χιλιάδες νοικοκυριά υπερχρεωμένα, ενώ η οικονομική «ανάκαμψη» που ακολούθησε τα σκληρά μνημονιακά χρόνια, στηρίχτηκε στην ασυδοσία της τουριστικής επέλασης, με αποτέλεσμα την περαιτέρω όξυνση του προβλήματος.

Η όξυνση του στεγαστικού και το γεγονός ότι το πρόβλημα αφορά πλέον μεγάλη μερίδα των πολιτών (μείωση της ιδιοκατοίκησης κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία 15 χρόνια, ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα), αλλά και η ανάπτυξη πολλαπλών κινημάτων για το ζήτημα, έχουν θορυβήσει τις κυβερνήσεις αλλά και την Ευρωπαϊκή Ενωση, που αναζητούν νέες στρατηγικές ισορροπίες, οι οποίες αφ' ενός δεν θα θίγουν την ασυδοσία της αγοράς και τα συμφέροντα των εκμισθωτών, αφ' ετέρου θα δίνουν και κάποια στεγαστική διέξοδο.

Τα προγράμματα «Χτίζω», «Ανακαινίζω», «Σπίτι μου 1 και 2» και το νεοεισαχθέν πρόγραμμα της «Κοινωνικής αντιπαροχής» εντάσσονται στο στρατηγικό πλαίσιο της Ε.Ε. για την «προσιτή» κατοικία και, παρότι εμφανίζονται ως προτάσεις κοινωνικής στέγασης, στην πραγματικότητα απέχουν πολύ από αυτό. Αφ' ενός, γιατί η κοινωνική αντιπαροχή διαθέτει σε ιδιώτες εργολάβους δημόσια περιουσία με όρους αγοράς και αφ' ετέρου γιατί, μέσα από αυτά τα προγράμματα, πριμοδοτεί τις τράπεζες επιδοτώντας το επιτόκιο και ανοίγοντας νέο κύκλο υπερχρέωσης για τις νεότερες γενιές. Παράλληλα, η κυβέρνηση επιδιώκει να προσεταιριστεί μέρος των μεσαίων στρωμάτων και να υπονομεύσει την όποια διεκδικητική δυναμική μπορεί να προκύψει από ευρύτερες κοινωνικές συμμαχίες.

Από εμπόρευμα, δικαίωμα και διεκδίκηση

Αντίθετα, ενδιαφέρον παρουσιάζει -αν και βρίσκεται ακόμα σε πιλοτική φάση- η πρωτοβουλία του Δήμου Θεσσαλονίκης για τη δημιουργία φορέα κοινωνικής μίσθωσης, πράγμα που βρίσκεται υπό συζήτηση και στον Δήμο της Αθήνας. Τέτοιες πρωτοβουλίες, με δεδομένο το τεράστιο κενό οικιστικό απόθεμα, θα μπορούσαν υπό προϋποθέσεις (διεύρυνση ωφελούμενων, δίκαιος προσδιορισμός ενοικίου και διάρκειας) να αποτελέσουν πράγματι απάντηση στο στεγαστικό πρόβλημα. Ωστόσο, το οικιστικό απόθεμα ιδιοκτησίας του Δημοσίου και των δήμων δεν επαρκεί και είναι σημαντικό να διερευνηθούν οι όροι ένταξης του ιδιωτικού αποθέματος σε αυτή τη στρατηγική. Επιπλέον, η όποια πρωτοβουλία των δήμων στα ζητήματα στεγαστικής πολιτικής προσκρούει αφ' ενός στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο για τις αρμοδιότητες του δήμου σε θέματα πολιτικών που άπτονται του ζητήματος (περιορισμός του airbnb, θεσμοθέτηση πλαφόν ενοικίου) και αφ' ετέρου στην υποχρηματοδότηση του πεδίου ως δημοσιονομική επιλογή των μέχρι σήμερα κυβερνήσεων.

Είναι σημαντικό ότι τα τελευταία χρόνια αναπτύσσονται πολύμορφες κινηματικές πρωτοβουλίες διεκδίκησης του δικαιώματος στη στέγη, που αναδεικνύουν το πρόβλημα και παρεμβαίνουν δραστικά σε περιπτώσεις απειλής. Η Ενωτική Πρωτοβουλία κατά των Πλειστηριασμών, στα δεκατρία χρόνια της λειτουργίας της, έχει στηρίξει κινηματικά εκατοντάδες νοικοκυριά αποτρέποντας πλειστηριασμούς και εξώσεις. Στη Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκε και ήδη έχει ενεργό δράση το πρώτο Σωματείο ενοικιαστριών, ανάλογη πρωτοβουλία υπάρχει και στην Αθήνα, ενώ και σε άλλες πόλεις (Χανιά, Γιάννενα, Νάουσα κ.α.) δημιουργούνται συλλογικότητες υπεράσπισης του δικαιώματος στη στέγη. Παράλληλα, πολλές συλλογικότητες γειτονιάς, σωματεία, αυτοδιοικητικά σχήματα αλλά και πολιτικοί χώροι βάζουν πλέον στις προτεραιότητές τους το στεγαστικό ζήτημα.

Ηδη η κινηματική δράση, πέρα από τα άμεσα αποτελέσματα στήριξης πληττομένων, αφήνει το ίχνος της και στο επίπεδο των πολιτικών αποφάσεων, όπως για παράδειγμα ο έστω και μικρός περιορισμός του airbnb στις τρεις κεντρικές κοινότητες του Δήμου Αθηναίων ή η διεύρυνση των οικονομικών ορίων για τον χαρακτηρισμό της ευαλωτότητας στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.

Το δικαίωμα στη στέγη και η ασφάλεια κατοίκησης αποτελούν τις βασικές προϋποθέσεις αξιοπρεπούς ζωής, αλλά και αντίστασης απέναντι σε ποικίλες μορφές εκμετάλλευσης. Ταυτόχρονα, το δικαίωμα στη στέγη αφορά και το δικαίωμα στα υπόλοιπα αγαθά αξιοπρεπούς διαβίωσης, όπως είναι το νερό, η ενέργεια κ.λπ.

Ισχυρό κίνημα στέγης

Σήμερα έχουμε ανάγκη από ένα ισχυρό κίνημα στέγης που θα διεκδικήσει αλλά και θα δράσει όπου απαιτείται. Τα παραδείγματα καταλήψεων σε όλο των κόσμο μάς δίνουν μια ακόμα κινηματική απάντηση, δημιουργώντας νέα, κοινά και συλλογικά πλαίσια κατοίκησης. Ολοι οι κινηματικοί χώροι πρέπει να ενώσουμε τη φωνή και τη δράση μας διεκδικώντας:

● Πλαφόν στα ενοίκια και τις αυξήσεις τους, όπως και απαγόρευση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας.

● Κατάργηση της δυνατότητας πώλησης «κόκκινων» δανείων, με προσημείωση της πρώτης κατοικίας και δραστικό κούρεμα χρεών.

● Αναστολή εξώσεων για περιπτώσεις οικογενειών που δεν διαθέτουν εναλλακτική λύση.

Παράλληλα, θα πρέπει να ρυθμιστεί η αγορά βραχυχρόνιων μισθώσεων και να απαγορευτεί η μετατροπή ολόκληρων κτιρίων σε τουριστικά καταλύματα, αλλά και να επιδιωχθεί η καθολική κατάργηση της δυνατότητας απόκτησης Golden Visa μέσω επενδύσεων σε στεγαστικά ακίνητα.

Στην πλευρά της προσφοράς, θα πρέπει να κατασκευαστούν νέες κοινωνικές κατοικίες αλλά κυρίως να επαναχρησιμοποιηθεί το υπάρχον στεγαστικό απόθεμα, ταυτόχρονα με τη στήριξη της συλλογικής και συνεταιριστικής κατοικίας.

Η δημιουργία επαρκούς, δημόσιας και δωρεάν φοιτητικής στέγης που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες των φοιτητών/τριών, η κάλυψη των αναγκών της τρίτης ηλικίας και η ειδική μέριμνα για ευάλωτες ομάδες (μετανάστριες/ες, προσφύγισσες/ες, ΑμεΑ, γυναίκες, νεαρά ΛΟΑΤΚΙ άτομα και θύματα έμφυλης βίας που αντιμετωπίζουν αφόρητα οικογενειακά περιβάλλοντα) θα πρέπει να συμπληρώνουν τον βασικό σκοπό του κινήματος στέγης που είναι: «Κανένας άνθρωπος στον δρόμο»¹.

(1) Για όλα αυτά και πολλά ακόμα που σχετίζονται με το ζήτημα της στέγης θα συζητήσουμε στις 10, 11 και 12 Οκτωβρίου στο συνέδριο που οργανώνει το τμήμα Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ) Κατοικία σε Κρίση! https://www.sadas-pea.gr/tag/synedrio-quot-katoikia-se-krisi-quot/

*Αρχιτέκτων μηχανικός, μέλος της Ενωτικής πρωτοβουλίας κατά των πλειστηριασμών

Στεγαστική κρίση: τι πρέπει να κάνουμε;

Κατοικία σε Κρίση - Συνέδριο ΣΑΔΑΣ, τμήμα Αττικής

10-12 Οκτωβρίου 2025, Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ

«Σπίτια για τους ανθρώπους και όχι για τα κέρδη»

Αυτό ήταν το σύνθημα της φετινής παγκόσμιας ημέρας για τη στέγη, περιγράφοντας με πολύ απλά λόγια τη συνθήκη εξ αιτίας της οποίας εκδηλώνεται σήμερα η κρίση στέγης, δηλαδή τις πολλαπλές μορφές ακραίας εμπορευματοποίησής της.

Η κρίση στέγης αποτυπώνεται στην πόλη με πολλές διαφορετικές πτυχές: Από τη συνθήκη της εκτίναξης των ενοικίων, της εκτίναξης των τιμών στην αγορά ακινήτων, της χωρίς κανένα φραγμό επίθεσης των τραπεζών και των funds στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά με χιλιάδες πλειστηριασμούς και εξώσεις, ως την αύξηση της ορατής αστεγίας στους δρόμους αλλά και της μη ορατής αστεγίας όπως αυτή ορίζεται και από τους διεθνείς οργανισμούς, δηλαδή κατοίκιση σε ακατάλληλη κατοικία, σε συνθήκες υπερπληθυσμού, σε συνθήκες κακής ποιότητας κατοικίας και ενεργειακής φτώχειας κλπ. Όλα αυτά είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η στέγη από κοινωνικό αγαθό μετατράπηκε σταδιακά μέσα στον εικοστό αιώνα σε εμπόρευμα και στη συνέχεια τις τελευταίες δεκαετείς μετατράπηκε σε ένα από τα μείζονα χρηματιστηριακά προϊόντα με αποτέλεσμα μια κρίση πλέον ορατή και αναγνωρίσιμη από όλους και όλες.

Μέσα σε αυτή τη συνθήκη οι αρχιτέκτονες δεν βρισκόμαστε μόνο με το ρόλο μας ως πληττόμενοι/ες κάτοικοι, αλλά και ως κομμάτι των μηχανισμών παραγωγής κατοικίας, απέναντι στους οποίους θα πρέπει να έχουμε συγκεκριμένες θέσεις και στάση.

Το ζήτημα της κατοικίας είναι συνεχώς παρόν στην αρχιτεκτονική ζωή, στη θεωρία αλλά και πρακτική του επαγγέλματος. Αποτελεί ενεργή σύνδεση του Αρχιτεκτονικού προβληματισμού και σχεδιασμού με την κοινωνία, ειδικότερα με τους/τις πιο φτωχούς/ες, τους/τις πιο νέους/ες, τους/τις από κάτω. Περικλείει την πρόσβαση των πολλών σε βασικές υποδομές και αγαθά, όπως το νερό, το ρεύμα, η θέρμανση κα. Μπορεί να αναχθεί σε τοπολογίες που ξεπερνούν το σπίτι, ακουμπά στη γειτονιά και τους ελεύθερους χώρους, ακουμπά την πόλη και τη μεταφορά εντός της. Τελικά η πρόσβαση στο δικαίωμα στην αξιοπρεπή κατοικία καθορίζει τους όρους ζωής της κοινωνικής πλειοψηφίας.

Για όλους αυτούς τους λόγους το Τμήμα Αττικής του ΣΑΔΑΣ ανταποκρίνεται στην επικαιρότητα και στις αποφάσεις που έχουμε πάρει μέσα από τις Γενικές Συνελεύσεις, οργανώνοντας το συνέδριο «Κατοικία σε κρίση» που θα διεξαχθεί το τριήμερο 10-11-12 Οκτωβρίου στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ. Το συνέδριο θα δώσει βήμα σε πάρα πολλούς ανθρώπους (αρχιτέκτονες και μη), που θα εξετάσουν το ζήτημα της στέγης από πολλές διαφορετικές πλευρές όπως αυτό φαίνεται και από τις θεματικές ενότητες:

• Εμπειρίες κατοίκησης,
• Κοινωνική κατοικία, κινήματα και εναλλακτικές μορφές κατοίκησης,
• Θεσμοί κινήματα και πολιτικές,
• Κατοικία και κτηριακό απόθεμα,
• Έμφυλες διαστάσεις της κατοίκησης,
• Κατοικία και ενεργειακές ανάγκες,
• Κατοικία και τουριστική ανάπτυξη,
• Πώς σχεδιάζεται η κατοικία στις αρχιτεκτονικές σχολές,
• Νομοθεσία και ποιότητα κατοίκησης.

Τις ημερήσιες συνεδρίες θα κλείνουν προβολές σχετικές με το θέμα στον ιστορικό κινηματογράφο Στούντιο.

Η Συσπείρωση Αριστερών Αρχιτεκτόνων στηρίζει έμπρακτα αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία. Πιστεύουμε ότι πέρα από τους /τις συνέδρους έχει σημασία να παρακολουθήσουμε και να συμμετάσχουμε στο διάλογο που ελπίζουμε ότι θα αναπτυχθεί.

Το συνέδριο θα είναι εξαιρετικά χρήσιμο τόσο γιατί θα δώσει εργαλεία σε μας τους ίδιους ως μηχανικούς για τον τρόπο με τον οποίο παρεμβαίνουμε στο στεγαστικό ζήτημα, όσο και γιατί θα παράξει απόψεις και ιδέες οι οποίες θα είναι χρήσιμες για την κοινωνία, αλλά και πιο συγκεκριμένα για τα κοινωνικά κινήματα που αναπτύσσονται ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, αλλά και για όποιον άλλο φορέα εμπλέκεται και ασκεί πολιτικές στο ζήτημα της στέγης.

Πρόγραμμα συνεδρίου ΣΑΔΑΣ Τμ. Αττικής «Κατοικία σε Κρίση»

Η Θεσσαλονίκη σε κρίσιμο σταυροδρόμι, του Λέανδρου Ζωίδη

Η ΔΕΘ και το μέλλον της Θεσσαλονίκης: ανάμεσα στην κληρονομιά και στη βιώσιμη πόλη. 

Κεντρική εικόνα: Κωνσταντίνος Κουρκούτας 

Το ζήτημα της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης και του περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμου μέλλοντος της πόλης είναι ένα θέμα με το οποίο είναι δύσκολο να καταπιαστεί κανείς σε ένα σύντομο δοκίμιο καθώς αναδεικνύει πολυεπίπεδες παθογένειες που αφορούν κυρίως το πολιτικό προσωπικό και την κοινωνία της πόλης αλλά αγγίζει επίσης και τον ρόλο των αρχιτεκτόνων στη διαμόρφωση του μέλλοντος της πόλης, καθώς και την ίδια τους την παιδεία. 

Η διεθνής επιτροπή νέου σχεδίου της Θεσσαλονίκης υπό τον Γάλλο πολεοδόμο Ερνέστ Εμπράρ καταρτίζει το νέο πολεοδομικό σχέδιο για την πόλη το 1919. Στο σχέδιο βασίζεται στα πολεοδομικά σχέδια των ευρωπαϊκών πόλεων του τέλους του 19ου αιώνα που είχαν ως στόχο τον εξορθολογισμό και τον εκσυγχρονισμό των ευρωπαϊκών πόλεων και αποτέλεσαν τη βάση που διαμόρφωσαν το αστικό περιβάλλον συναντούμε σήμερα στο Παρίσι, τη Βαρκελώνη και άλλες ευρωπαϊκές μητροπόλεις. Με κάποιες δεκαετίες καθυστέρηση, το νέο πολεοδομικό σχέδιο της Θεσσαλονίκης, προτείνει ένα μεγάλο αστικό πάρκο ανάμεσα στην ανατολική και τη δυτική Θεσσαλονίκη, κάτω από το πανεπιστήμιο της πόλης μέχρι τη θάλασσα. 

Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης αρχίζει να λειτουργεί το 1926 στο Πεδίο του Άρεως, τον χώρο κάτω από το Γ΄ Σώμα Στρατού. Ο Εμπράρ σε μια επιστολή του προς τις αρχές της πόλης εκφράζει τη διαφωνία του με τη λειτουργία της έκθεσης τόσο κοντά στην έκταση που προορίζεται για το κεντρικό πάρκο της πόλης (Χριστοδούλου, 2025). Το 1937, επί δικτατορίας Μεταξά, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης εγκαθίσταται στο χώρο που βρίσκεται σήμερα (Την περίοδο του μεσοπολέμου η σημερινή θέση της Δ.Ε.Θ. ήταν εκτός της πόλης), με βασικές εγκαταστάσεις τα περίπτερα Α, Β και Εθνικής Γεωργικής Παραγωγής, σχεδιασμένα από τους Κ. Δοξιάδη και Κ. Κοκκορόπουλου που υλοποιούνται εν όψει της έκθεσης του 1940 (Κολώνας, 2025), και αποτελούν χαρακτηριστικό παράδειγμα «συμβιβασμού» (Ο όρος «συμβιβασμός» δανεισμένος από το κεφάλαιο 16 του Leonardo Benevolo, στο: Benevolo, L. (1960/1971), History of Modern Architecture, Vol.2, Λονδίνο: Routledge, σ. 540-585) των αρχών του μοντερνισμού με το αυταρχικό καθεστώς αλλά και τον συντηρητισμό της κοινωνίας. 

Μεταπολεμικά, στη δεκαετία του 1950, μια δεκαετία όπου η αρχιτεκτονική παραγωγή στη χώρα είναι κατά κανόνα συντηρητική, σε αντίθεση με την υπόλοιπη δυτική Ευρώπη, ο χώρος της Δ.Ε.Θ. αποτελεί ένα πεδίο πειραματισμού για τους αρχιτέκτονες που υλοποιούν έργα πρωτοποριακής αρχιτεκτονικής. Το περίπτερο του ΕΟΤ του Άρη Κωνσταντινίδη, της Εθνικής Τράπεζας του Νίκου Βαλσαμάκη, το περίπτερο του Εθνικού Οργανισμού Καπνού των Κ. Καψαμπέλη και Ι. Βικέλα είναι μόνο ορισμένα χαρακτηριστικά δείγματα, τα οποία σήμερα έχουν κατεδαφιστεί (Κολώνας, 2012). 

Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας, Δ. Τριποδάκης (1955) (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 260). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

          Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας, Δ. Τριποδάκης (1955) (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 260). 

Σήμερα σώζονται στη βόρεια πλευρά της έκθεσης τα εμβληματικά μακρόστενα περίπτερα που σχεδιάζονται στη δεκαετία του 1950: Το περίπτερο 5 από τους αρχιτέκτονες Α. Συμεών και Ν. Εφέσιο (1955-56) και το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας (1955) σε σχέδια του Δημήτρη Τριποδάκη. Το τελευταίο αποτελεί ίσως το πιο ενδιαφέρον σωζόμενο περίπτερο της Δ.Ε.Θ. 

Ο Δημήτρης Τριποδάκης (1907-1988) είναι ένας αρχιτέκτονας που έχει ήδη από το μεσοπόλεμο διακριθεί σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, με προτάσεις ακαδημαϊκές και μνημειακές, όπως το Περίπτερο των Εθνών στη Δ.Ε.Θ. που κατασκευάζεται το 1954. Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας αποτελεί τομή στην πορεία του Τριποδάκη (Κολώνας, 2025): έχοντας ως αφετηρία την κλασικιστική μνημειακότητα και συμμετρία των γειτονικών περιπτέρων των Δοξιάδη και Κοκκορόπουλου (1938-1940) συνεχίζει την καμπυλοειδή ευθεία του περιπτέρου της Εθνικής Γεωργικής Παραγωγής, όπως και τη συμμετρική οργάνωση της όψης του. 

Η επιμήκης μορφή του νέου περιπτέρου της Βαριάς Βιομηχανίας, η διαφάνεια, η ειλικρίνεια της κατασκευαστικής δομής και των δομικών υλικών όπως και η χαρακτηριστική ράμπα του «αρχιτεκτονικού περιπάτου» συνθέτουν μια δυναμική έκφραση του «Διεθνούς Στιλ», μοναδική στην ελληνική αρχιτεκτονική της δεκαετίας του 1950 και πολύ μακριά από τις κλασικίζουσες καταβολές του δημιουργού του (και ταυτόχρονα κοντά σε αυτές).

Αεροφωτογραφία των εγκαταστάσεων της ΔΕΘ (1957-58) (Πηγή: Κολώνας, Β., σ.251). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Αεροφωτογραφία των εγκαταστάσεων της ΔΕΘ (1957-58) (Πηγή: Κολώνας, Β., σ.251). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Γενική άποψη των εγκαταστάσεων της ΔΕΘ και του Πανεπιστημίου επί της λεωφόρου των Πάρκων, τέλος δεκαετίας ’50. (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 252-53). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Γενική άποψη των εγκαταστάσεων της ΔΕΘ και του Πανεπιστημίου επί της λεωφόρου των Πάρκων, τέλος δεκαετίας ’50. (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 252-53). 

Πιο κάτω από το ιστορικό “Palais des Sports” (ή Αλεξάνδρειο), συνδεδεμένο με την ιστορία του μπάσκετ στη Θεσσαλονίκη και τις μνήμες των κατοίκων της πόλης ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του 1980, βρίσκονται το Εμπορικό Κέντρο της Δ.Ε.Θ. και το περίπτερο 7, σχεδιασμένα από τους αρχιτέκτονες Ν. Μουτσόπουλο, Χ. Κουλουκούρη και Γ. Κονταξάκη, και Χ. Τσιλαλή και Γ. Κονταξάκη αντίστοιχα. Το πρώτο, έργο του 1968, με μορφή από εμφανές μπετόν και ιαπωνικές μορφολογικές επιρροές και το δεύτερο, έργο του 1969, με απλή δομή και μορφή και εμφανή τον κατασκευαστικό κάναβο. Εκτός από τα παραπάνω περίπτερα σώζεται και το εντυπωσιακό περίπτερο της Esso Pappas του αρχιτέκτονα Θύμιου Παπαγιάννη (1963). 

Από τη δεκαετία του 1960 και την κατάρτιση του χωροταξικού σχεδίου της Θεσσαλονίκης συζητιέται η μετακίνηση της ΔΕΘ σε μεγάλο οικόπεδο της περιοχής της Σίνδου και η μετατροπή του σημερινού χώρου της ΔΕΘ σε ένα μεγάλο αστικό πάρκο, όπου τα περίπτερα που θα διατηρηθούν θα προσφέρουν κάποιες ήπιες και υποστηρικτικές χρήσεις σε αυτό. Οι κατασκευές των τελευταίων δεκαετιών, όπως το Βελλίδειο Πολιτιστικό Κέντρο αλλά και τα πιο πρόσφατα μεγάλα περίπτερα είναι ατυχείς επεμβάσεις που υπερβαίνουν την κλίμακα της περιοχής, που εκτός από τον αρχικό της προορισμό για πάρκο γειτνιάζει άμεσα με κορυφαία έργα της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης του Πάτροκλου Καραντινού (1962) και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού του Κυριάκου Κρόκου (1977-1993). 

Το 2019 ανακοινώθηκε από τη Δ.Ε.Θ. και το Δήμο Θεσσαλονίκης η υποστήριξη σχεδίου για την παραμονή της Διεθνούς Εκθέσεως στο Κέντρο της πόλης και την εφαρμογή σχεδίου ανάπλασής της στο μέρος που βρίσκεται σήμερα. Ήδη από την προγραμματική φάση έγινε φανερό πως η ανάπλαση προβλέπει ιδιαίτερα μεγάλους κτιριακούς όγκους που υπερισχύουν του πρασίνου και ο υπολειπόμενος χώρος που αποδίδεται στο πράσινο είναι «μητροπολιτικό πάρκο» μόνο κατ’ όνομα. Αυτό που προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι η έλλειψη ρεαλισμού στον σχεδιασμό τόσο από τα επιχειρηματικά συμφέροντα που προωθούσαν την ανάπλαση όσο και από έγκριτους αρχιτέκτονες της πόλης. (Σε δηλώσεις στις εφημερίδες είχαν υποστηρίξει πως ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός κάτω από τους συγκεκριμένους όρους δόμησης μπορεί να φέρει ικανοποιητικές λύσεις). (Το 2019 στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για την ανάπλαση της Δ.Ε.Θ. οι εφημερίδα Μακεδονία είχε φιλοξενήσει τοποθετήσεις από πολιτικά πρόσωπα αλλά και διακεκριμένους αρχιτέκτονες της πόλης). 

Η αντίληψη ωστόσο ότι ο αρχιτέκτονας είναι κάτι σαν μάγος που προσφέρει μια ικανοποιητική λύση κάτω από οποιονδήποτε προγραμματισμό που έχει προηγηθεί στερείται ρεαλισμού και φανερώνει και μια γραφικότητα στον τρόπο που αντιλαμβάνονται η τοπική πολιτική εξουσία αλλά και μέρος της ελίτ των αρχιτεκτόνων τον σχεδιασμό. (Ευτυχώς το μεγαλύτερο μέρος των πολεοδόμων και αρχιτεκτόνων αλλά και των κατοίκων του κέντρου έχει συνειδητοποιήσει τις αρνητικές επιπτώσεις της παραμονής της Δ.Ε.Θ. στο κέντρο της πόλης όπως αποδεικνύει και η δραστηριοποίησή τους στις κινήσεις πολιτών που διεκδικούν μητροπολιτικό πάρκο στο χώρο της Δ.Ε.Θ). 

Βλέπουν με δέος ό,τι προέρχεται από μεγάλα ονόματα αρχιτεκτόνων του εξωτερικού χωρίς να αντιλαμβάνονται την αξία και τη σημασία τόσο του προγραμματισμού όσο και της ρεαλιστικής κριτικής αποτίμησης του κάθε project.

                                       Η βραβευθείσα πρόταση των Sauerbruch-Hutton (Πηγή: parallaxi ). 

Στο διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε το 2021 διακρίθηκε η πρόταση του αρχιτεκτονικού γραφείου Μ. Sauerbruch-L. Hutton με έδρα το Βερολίνο, που έχει να επιδείξει σημαντικά έργα κυρίως στη Γερμανία. Η λύση μπορεί να είναι τεχνολογικά και κατασκευαστικά άρτια, και ίσως από αυτή τη σκοπιά πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα. Ωστόσο οι όγκοι των νέων περιπτέρων επιβάλλονται βίαια στο τοπίο, πλήρως εκτός κλίμακας και χωρίς καμία οργανική σχέση με την ιστορική συνέχεια της πόλης και το παρακείμενο αστικό περιβάλλον: με τους γεωμετρικά απλούς κτιριακούς όγκους του συγκροτήματος του Α.Π.Θ. των Κ. Παπαϊωάννου-Κ. Φινέ (1960-1976) που «πλέουν» στο φυσικό τοπίο και τα αριστουργήματα της μεσογειακής αρχιτεκτονικής του Πάτροκλου Καραντινού και του Κυριάκου Κρόκου που γειτνιάζουν στα νότια με τη Δ.Ε.Θ. 

Η πολιτιστική κληρονομιά του μοντερνισμού, τόσο η «πανεπιστημιούπολη», όσο τα διατηρούμενα κτίρια του ΜΜΣΤ και της ESSO Pappas όσο και τα πολύ αξιόλογα μουσεία υπονομεύεται σοβαρά από τη γειτνίαση με τα προτεινόμενα κτίρια. Η πρόθεση μάλιστα για τη διατήρηση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης αλλά και του περιπτέρου της ESSO Pappas μαζί με τα νέα γιγάντια περίπτερα είναι τουλάχιστον γελοία καθώς ισοπεδώνονται από την κλίμακα των νέων κτιρίων. Άλλες βραβευμένες προτάσεις του διαγωνισμού (π.χ. η πρόταση των UN Studio) καλύπτουν τη νέα δόμηση με φυτεμένα δώματα κάτι όμως που δημιουργεί τον ίδιο κυκλοφοριακό φόρτο και την ίδια πυκνότητα με την πιο φανερή μεγάλης κλίμακας δόμηση των Sauerbruch-Hutton.

Προοπτικό του Πάτροκλου Καραντινού για το Αρχαιολογικό Μουσείο. Ορατός ο χώρος της Δ.Ε.Θ. Κυριαρχεί η ανθρώπινη κλίμακα και ο υπαίθριος χώρος (Πηγή: amth.gr). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Προοπτικό του Πάτροκλου Καραντινού για το Αρχαιολογικό Μουσείο. Ορατός ο χώρος της Δ.Ε.Θ. Κυριαρχεί η ανθρώπινη κλίμακα και ο υπαίθριος χώρος (Πηγή: amth.gr). 

Οι διάφορες άλλες εκδοχές που πρότεινε ο δήμος Θεσσαλονίκης όπως η συμπερίληψη του χώρου της Αγίας Φωτεινής στον υπαίθριο χώρο της νέας Δ.Ε.Θ. στερούνται ευστοχίας καθώς ένα αστικό πάρκο δεν είναι άθροισμα τετραγωνικών μέτρων αλλά πρέπει να έχει και τα χαρακτηριστικά ενός ενιαίου χώρου. Η πρόσφατη υπαναχώρηση της κυβέρνησης καταλήγει στην πρόταση κατασκευής ενός από τα περίπτερα των Sauerbruch και Hutton κατεδαφίζοντας και ό,τι αξιόλογο έχουμε αναφέρει από τον μεταπολεμικό μοντερνισμό στο χώρο της Δ.Ε.Θ. Και αυτή η πρόταση στερείται σοβαρότητας καθώς προτείνεται η κατασκευή ενός κτιρίου που δεν έχει καμία σχέση με το πολιτιστικό του περιβάλλον ενώ καταστρέφεται αξιόλογο κομμάτι της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς. 

Εκδοχές των τροποποιήσεων των σχεδίων ανάπλασης από αρμόδιους φορείς και κυβέρνηση μετά τις αντιδράσεις (Πηγή: parallaxi).

Ένα άλλο παράδοξο επιχείρημα που χρησιμοποιείται από τη διοίκηση της Δ.Ε.Θ. είναι η γνώμη εμπειρογνωμόνων από το εξωτερικό για την παραμονή της Δ.Ε.Θ. στο κέντρο της πόλης. Έχει γίνει μάλιστα αναφορά πως η σύγκριση της Θεσσαλονίκης με τη Ρώμη έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη γνωμοδότηση. Η εγκυρότητα τέτοιων ερευνών επιδέχεται αμφισβήτησης καθώς δεν είναι απίθανο να εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς και ίσως συντεχνιακά συμφέροντα των παραγγελιοδοτών τους. Το παράδοξο έγκειται στη χρήση της Ρώμης ως προτύπου και όχι του Μιλάνου, την πιο επιτυχημένη «εκθεσιακή» πόλη της Ευρώπης. 

Στο Μιλάνο οι κύριες εκθεσιακές εγκαταστάσεις βρίσκονται στο προάστιο του Rho, που απέχει 20 και 30 χιλιόμετρα –σε ευθεία απόσταση− από τα αεροδρόμια Linate και Malpensa αντίστοιχα. Σε μεγάλες εκθέσεις όπως στο Fashion Week και το Design Week, οι κύριες εκθέσεις λαμβάνουν χώρα στις εγκαταστάσεις του Rho ενώ οι πολύ ενδιαφέρουσες υποστηρικτικές εκθέσεις και δράσεις μέσα στην πόλη (κυρίως στις παροπλισμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις στην περιοχή της Via Tortona) που σφύζει από ζωή και ενέργεια χωρίς να δημιουργείται κυκλοφοριακή συμφόρηση ούτε υπέρβαση της φέρουσας ικανότητάς της. Αυτό θα μπορούσε να συμβαίνει και στη Θεσσαλονίκη: Η κύρια έκθεση να πραγματοποιείται στη Σίνδο και υποστηρικτικές ή πιο «ελαφριές» εκθέσεις όπως αυτή του βιβλίου να πραγματοποιούνται στα περίπτερα που θα διατηρηθούν στο κέντρο ή σε εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά κελύφη, από τα οποία υπάρχουν άφθονα. Η Σίνδος απέχει 20-30 χιλιόμετρα από το αεροδρόμιο (σε ευθεία και ακολουθώντας τις οδικές αρτηρίες αντίστοιχα). Σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει τη Σίνδο με την πόλη υπάρχει ήδη ενώ σύνδεση σταθερής τροχιάς της πόλης με το αεροδρόμιο επιβάλλεται να υπάρξει άμεσα σε κάθε περίπτωση. 

Ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο είναι αναγκαία η μεταφορά της Δ.Ε.Θ. εκτός κέντρου της πόλης είναι οι ασφυκτικές για μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη περιβαλλοντικές συνθήκες που βιώνει το κέντρο της πόλης τόσο από άποψη πράσινων χώρων όσο και λόγω του λειτουργικού black out που συμβαίνει κατά τη διάρκεια των μεγάλων εκθέσεων της Δ.Ε.Θ. Το πράσινο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι απολύτως αναγκαίο να αυξηθεί σημαντικά καθώς είναι ίσως η μόνη ευρωπαϊκή πόλη αυτού του μεγέθους που δεν διαθέτει ένα αστικό μητροπολιτικό πάρκο παρότι αυτό έχει προβλεφθεί πάνω από 100 χρόνια πριν. Η Θεσσαλονίκη λόγω της προνομιακής της θέσης και του μεγάλου της πληθυσμού οφείλει να είναι μια σύγχρονη και περιβαλλοντικά βιώσιμη ευρωπαϊκή μεγαλούπολη. 

Πρόχειρες λύσεις όπως η κατασκευή ενός περιπτέρου από τη μελέτη των Sauerbruch-Hutton δεν αρμόζουν σε μια ευρωπαϊκή μεγαλούπολη. Η πολιτιστική κληρονομιά του μοντερνισμού στο χώρο της Δ.Ε.Θ. είναι σημαντικό να διατηρηθεί και τα να αποφεύγονται νέα κτίρια που −άσχετα με την τεχνολογική τους αιχμή− δεν σχετίζονται με το περιβάλλον τους. Παράλληλα, ο θεσμός της Δ.Ε.Θ. οφείλει να εκσυγχρονιστεί και να αποκτήσει νέες προοπτικές κάτι στο οποίο θα βοηθούσε η εγκατάστασή του στη Σίνδο, συνοδευόμενη από μια γενναία επένδυση που θα συμβάλει στην ανάπτυξη των δυτικών συνοικιών της Θεσσαλονίκης. Είναι σημαντικό η πόλη της Θεσσαλονίκης να συνδεθεί περισσότερο μεταξύ της, αξιοποιώντας τις πολύ σημαντικές δυνατότητες που προσφέρει το μετρό, και να γνωρίσει μια ισόρροπη ανάπτυξη της μητροπολιτικής της περιοχής, φιλοδοξώντας, μέσω του ανανεωμένου θεσμού της Δ.Ε.Θ. να γίνει το σημαντικότερο εμπορικό και εκθεσιακό κέντρο των Βαλκανίων.

Τρισδιάστατη απεικόνιση από τους πολίτες που οραματίζονται το χώρο της Δ.Ε.Θ. όπως αρχικά προβλέφθηκε, ως αστικό πάρκο, με ταυτόχρονη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του μοντερνισμού και τη φιλοξενία ήπιων χρήσεων (Πηγή: parallaxi).

*Ο Λέανδρος Ζωίδης είναι Αρχιτέκτων-Μηχανικός Msc. 

Η Θεσσαλονίκη σε κρίσιμο σταυροδρόμι.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία: Alterthess, 08/01/2025, Ξενάγηση στη ΔΕΘ: Από το όραμα του Εμπράρ στην αβεβαιότητα του αύριο, Σύμπραξη- Όλη η ΔΕΘ ένα πάρκο, Διαθέσιμο στο: https://alterthess.gr/xenagisi-sti-deth-apo-to-orama-toy-emprar-stin-avevaiotita-toy-ayrio/ 

Benevolo, L. (1960/1971), History of Modern Architecture, Vol.2: The Modern Movement, Λονδίνο: Routledge & Kegan Paul 

Frampton, K. (1980/2023), Μοντέρνα Αρχιτεκτονική, Κριτική Ιστορία, Αθήνα: Θεμέλιο 

Parallaxi, 21/3/2025, Διαθέσιμο στο: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/aitima-na-kirychthei-i-deth-istorikos-topos-apo-omada-politon 

Γιακουμακάτος, Α. (2004), Στοιχεία για τη Νεώτερη Ελληνική Αρχιτεκτονική: Πάτροκλος Καραντινός, Αθήνα: ΜΙΕΤ 

Εξαρχόπουλος, Π. (2019), ΔΕΘ Ώρα 0 (και ένα «επίκαιρο» αρχιτεκτονικό ταξίδι), Archetype-15/03/2019, Διαθέσιμο στο: https://www.archetype.gr/blog/arthro/deth-ra-0-kai-ena-epikairo-architektoniko-taxidi 

Καραδήμου-Γερόλυμπου, Α. (1985/1995), Η Ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης μετά την Πυρκαγιά του 1917, Θεσσαλονίκη: University Studio Press 

Κολώνας, Β. (2012), Θεσσαλονίκη 1912-2012: Η αρχιτεκτονική μιας 100ετίας, Θεσσαλονίκη: University Studio Press 

Κολώνας, Ν. (2025), Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης: Μια αρχιτεκτονική κληρονομιά σε κίνδυνο, parallaxi, 21/02/2025, Διαθέσιμο στο: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/diethnis-ekthesi-thessalonikis-mia-architektoniki-klironomia-se-kindyno 

Τριποδάκης, Δ. (1954, Νοέμβριος-Δεκέμβριος), Το περίπτερον των Εθνών της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, Τεχνικά Χρονιά, 365-366 (111-112), 275-281, Διαθέσιμο στο: http://library.tee.gr/digital/techr/1954/1954_scied/techr_1954_31_365_366_275.pdf. 

 Φιλιππίδης, Δ. (1984), Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα: Μέλισσα.

Ένα άλλο παράδοξο επιχείρημα που χρησιμοποιείται από τη διοίκηση της Δ.Ε.Θ. είναι η γνώμη εμπειρογνωμόνων από το εξωτερικό για την παραμονή της Δ.Ε.Θ. στο κέντρο της πόλης. Έχει γίνει μάλιστα αναφορά πως η σύγκριση της Θεσσαλονίκης με τη Ρώμη έπαιξε καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη γνωμοδότηση. Η εγκυρότητα τέτοιων ερευνών επιδέχεται αμφισβήτησης καθώς δεν είναι απίθανο να εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς και ίσως συντεχνιακά συμφέροντα των παραγγελιοδοτών τους. Το παράδοξο έγκειται στη χρήση της Ρώμης ως προτύπου και όχι του Μιλάνου, την πιο επιτυχημένη «εκθεσιακή» πόλη της Ευρώπης. Στο Μιλάνο οι κύριες εκθεσιακές εγκαταστάσεις βρίσκονται στο προάστιο του Rho, που απέχει 20 και 30 χιλιόμετρα –σε ευθεία απόσταση− από τα αεροδρόμια Linate και Malpensa αντίστοιχα. Σε μεγάλες εκθέσεις όπως στο Fashion Week και το Design Week, οι κύριες εκθέσεις λαμβάνουν χώρα στις εγκαταστάσεις του Rho ενώ οι πολύ ενδιαφέρουσες υποστηρικτικές εκθέσεις και δράσεις μέσα στην πόλη (κυρίως στις παροπλισμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις στην περιοχή της Via Tortona) που σφύζει από ζωή και ενέργεια χωρίς να δημιουργείται κυκλοφοριακή συμφόρηση ούτε υπέρβαση της φέρουσας ικανότητάς της. Αυτό θα μπορούσε να συμβαίνει και στη Θεσσαλονίκη: Η κύρια έκθεση να πραγματοποιείται στη Σίνδο και υποστηρικτικές ή πιο «ελαφριές» εκθέσεις όπως αυτή του βιβλίου να πραγματοποιούνται στα περίπτερα που θα διατηρηθούν στο κέντρο ή σε εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά κελύφη, από τα οποία υπάρχουν άφθονα. Η Σίνδος απέχει 20-30 χιλιόμετρα από το αεροδρόμιο (σε ευθεία και ακολουθώντας τις οδικές αρτηρίες αντίστοιχα). Σιδηροδρομική γραμμή που συνδέει τη Σίνδο με την πόλη υπάρχει ήδη ενώ σύνδεση σταθερής τροχιάς της πόλης με το αεροδρόμιο επιβάλλεται να υπάρξει άμεσα σε κάθε περίπτωση. Ο σημαντικότερος λόγος για τον οποίο είναι αναγκαία η μεταφορά της Δ.Ε.Θ. εκτός κέντρου της πόλης είναι οι ασφυκτικές για μια σύγχρονη ευρωπαϊκή πόλη περιβαλλοντικές συνθήκες που βιώνει το κέντρο της πόλης τόσο από άποψη πράσινων χώρων όσο και λόγω του λειτουργικού black out που συμβαίνει κατά τη διάρκεια των μεγάλων εκθέσεων της Δ.Ε.Θ. Το πράσινο στο κέντρο της Θεσσαλονίκης είναι απολύτως αναγκαίο να αυξηθεί σημαντικά καθώς είναι ίσως η μόνη ευρωπαϊκή πόλη αυτού του μεγέθους που δεν διαθέτει ένα αστικό μητροπολιτικό πάρκο παρότι αυτό έχει προβλεφθεί πάνω από 100 χρόνια πριν. Η Θεσσαλονίκη λόγω της προνομιακής της θέσης και του μεγάλου της πληθυσμού οφείλει να είναι μια σύγχρονη και περιβαλλοντικά βιώσιμη ευρωπαϊκή μεγαλούπολη. Πρόχειρες λύσεις όπως η κατασκευή ενός περιπτέρου από τη μελέτη των Sauerbruch-Hutton δεν αρμόζουν σε μια ευρωπαϊκή μεγαλούπολη. Η πολιτιστική κληρονομιά του μοντερνισμού στο χώρο της Δ.Ε.Θ. είναι σημαντικό να διατηρηθεί και τα να αποφεύγονται νέα κτίρια που −άσχετα με την τεχνολογική τους αιχμή− δεν σχετίζονται με το περιβάλλον τους. Παράλληλα, ο θεσμός της Δ.Ε.Θ. οφείλει να εκσυγχρονιστεί και να αποκτήσει νέες προοπτικές κάτι στο οποίο θα βοηθούσε η εγκατάστασή του στη Σίνδο, συνοδευόμενη από μια γενναία επένδυση που θα συμβάλει στην ανάπτυξη των δυτικών συνοικιών της Θεσσαλονίκης. Είναι σημαντικό η πόλη της Θεσσαλονίκης να συνδεθεί περισσότερο μεταξύ της, αξιοποιώντας τις πολύ σημαντικές δυνατότητες που προσφέρει το μετρό, και να γνωρίσει μια ισόρροπη ανάπτυξη της μητροπολιτικής της περιοχής, φιλοδοξώντας, μέσω του ανανεωμένου θεσμού της Δ.Ε.Θ. να γίνει το σημαντικότερο εμπορικό και εκθεσιακό κέντρο των Βαλκανίων.. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

*Ο Λέανδρος Ζωίδης είναι Αρχιτέκτων-Μηχανικός Msc. Ενδεικτική Βιβλιογραφία: Alterthess, 08/01/2025, Ξενάγηση στη ΔΕΘ: Από το όραμα του Εμπράρ στην αβεβαιότητα του αύριο, Σύμπραξη- Όλη η ΔΕΘ ένα πάρκο, Διαθέσιμο στο: https://alterthess.gr/xenagisi-sti-deth-apo-to-orama-toy-emprar-stin-avevaiotita-toy-ayrio/ Benevolo, L. (1960/1971), History of Modern Architecture, Vol.2: The Modern Movement, Λονδίνο: Routledge & Kegan Paul Frampton, K. (1980/2023), Μοντέρνα Αρχιτεκτονική, Κριτική Ιστορία, Αθήνα: Θεμέλιο Parallaxi, 21/3/2025, Διαθέσιμο στο: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/aitima-na-kirychthei-i-deth-istorikos-topos-apo-omada-politon Γιακουμακάτος, Α. (2004), Στοιχεία για τη Νεώτερη Ελληνική Αρχιτεκτονική: Πάτροκλος Καραντινός, Αθήνα: ΜΙΕΤ Εξαρχόπουλος, Π. (2019), ΔΕΘ Ώρα 0 (και ένα «επίκαιρο» αρχιτεκτονικό ταξίδι), Archetype-15/03/2019, Διαθέσιμο στο: https://www.archetype.gr/blog/arthro/deth-ra-0-kai-ena-epikairo-architektoniko-taxidi Καραδήμου-Γερόλυμπου, Α. (1985/1995), Η Ανοικοδόμηση της Θεσσαλονίκης μετά την Πυρκαγιά του 1917, Θεσσαλονίκη: University Studio Press Κολώνας, Β. (2012), Θεσσαλονίκη 1912-2012: Η αρχιτεκτονική μιας 100ετίας, Θεσσαλονίκη: University Studio Press Κολώνας, Ν. (2025), Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης: Μια αρχιτεκτονική κληρονομιά σε κίνδυνο, parallaxi, 21/02/2025, Διαθέσιμο στο: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/diethnis-ekthesi-thessalonikis-mia-architektoniki-klironomia-se-kindyno Τριποδάκης, Δ. (1954, Νοέμβριος-Δεκέμβριος), Το περίπτερον των Εθνών της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, Τεχνικά Χρονιά, 365-366 (111-112), 275-281, Διαθέσιμο στο: http://library.tee.gr/digital/techr/1954/1954_scied/techr_1954_31_365_366_275.pdf. Φιλιππίδης, Δ. (1984), Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, Αθήνα: Μέλισσα. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Οι διάφορες άλλες εκδοχές που πρότεινε ο δήμος Θεσσαλονίκης όπως η συμπερίληψη του χώρου της Αγίας Φωτεινής στον υπαίθριο χώρο της νέας Δ.Ε.Θ. στερούνται ευστοχίας καθώς ένα αστικό πάρκο δεν είναι άθροισμα τετραγωνικών μέτρων αλλά πρέπει να έχει και τα χαρακτηριστικά ενός ενιαίου χώρου. Η πρόσφατη υπαναχώρηση της κυβέρνησης καταλήγει στην πρόταση κατασκευής ενός από τα περίπτερα των Sauerbruch και Hutton κατεδαφίζοντας και ό,τι αξιόλογο έχουμε αναφέρει από τον μεταπολεμικό μοντερνισμό στο χώρο της Δ.Ε.Θ. Και αυτή η πρόταση στερείται σοβαρότητας καθώς προτείνεται η κατασκευή ενός κτιρίου που δεν έχει καμία σχέση με το πολιτιστικό του περιβάλλον ενώ καταστρέφεται αξιόλογο κομμάτι της νεότερης πολιτιστικής κληρονομιάς. . Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Στο διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε το 2021 διακρίθηκε η πρόταση του αρχιτεκτονικού γραφείου Μ. Sauerbruch-L. Hutton με έδρα το Βερολίνο, που έχει να επιδείξει σημαντικά έργα κυρίως στη Γερμανία. Η λύση μπορεί να είναι τεχνολογικά και κατασκευαστικά άρτια, και ίσως από αυτή τη σκοπιά πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα. Ωστόσο οι όγκοι των νέων περιπτέρων επιβάλλονται βίαια στο τοπίο, πλήρως εκτός κλίμακας και χωρίς καμία οργανική σχέση με την ιστορική συνέχεια της πόλης και το παρακείμενο αστικό περιβάλλον: με τους γεωμετρικά απλούς κτιριακούς όγκους του συγκροτήματος του Α.Π.Θ. των Κ. Παπαϊωάννου-Κ. Φινέ (1960-1976) που «πλέουν» στο φυσικό τοπίο και τα αριστουργήματα της μεσογειακής αρχιτεκτονικής του Πάτροκλου Καραντινού και του Κυριάκου Κρόκου που γειτνιάζουν στα νότια με τη Δ.Ε.Θ. Η πολιτιστική κληρονομιά του μοντερνισμού, τόσο η «πανεπιστημιούπολη», όσο τα διατηρούμενα κτίρια του ΜΜΣΤ και της ESSO Pappas όσο και τα πολύ αξιόλογα μουσεία υπονομεύεται σοβαρά από τη γειτνίαση με τα προτεινόμενα κτίρια. Η πρόθεση μάλιστα για τη διατήρηση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης αλλά και του περιπτέρου της ESSO Pappas μαζί με τα νέα γιγάντια περίπτερα είναι τουλάχιστον γελοία καθώς ισοπεδώνονται από την κλίμακα των νέων κτιρίων. Άλλες βραβευμένες προτάσεις του διαγωνισμού (π.χ. η πρόταση των UN Studio) καλύπτουν τη νέα δόμηση με φυτεμένα δώματα κάτι όμως που δημιουργεί τον ίδιο κυκλοφοριακό φόρτο και την ίδια πυκνότητα με την πιο φανερή μεγάλης κλίμακας δόμηση των Sauerbruch-Hutton.. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Στο διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε το 2021 διακρίθηκε η πρόταση του αρχιτεκτονικού γραφείου Μ. Sauerbruch-L. Hutton με έδρα το Βερολίνο, που έχει να επιδείξει σημαντικά έργα κυρίως στη Γερμανία. Η λύση μπορεί να είναι τεχνολογικά και κατασκευαστικά άρτια, και ίσως από αυτή τη σκοπιά πρωτοποριακή για τα ελληνικά δεδομένα. Ωστόσο οι όγκοι των νέων περιπτέρων επιβάλλονται βίαια στο τοπίο, πλήρως εκτός κλίμακας και χωρίς καμία οργανική σχέση με την ιστορική συνέχεια της πόλης και το παρακείμενο αστικό περιβάλλον: με τους γεωμετρικά απλούς κτιριακούς όγκους του συγκροτήματος του Α.Π.Θ. των Κ. Παπαϊωάννου-Κ. Φινέ (1960-1976) που «πλέουν» στο φυσικό τοπίο και τα αριστουργήματα της μεσογειακής αρχιτεκτονικής του Πάτροκλου Καραντινού και του Κυριάκου Κρόκου που γειτνιάζουν στα νότια με τη Δ.Ε.Θ. Η πολιτιστική κληρονομιά του μοντερνισμού, τόσο η «πανεπιστημιούπολη», όσο τα διατηρούμενα κτίρια του ΜΜΣΤ και της ESSO Pappas όσο και τα πολύ αξιόλογα μουσεία υπονομεύεται σοβαρά από τη γειτνίαση με τα προτεινόμενα κτίρια. Η πρόθεση μάλιστα για τη διατήρηση του Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης αλλά και του περιπτέρου της ESSO Pappas μαζί με τα νέα γιγάντια περίπτερα είναι τουλάχιστον γελοία καθώς ισοπεδώνονται από την κλίμακα των νέων κτιρίων. Άλλες βραβευμένες προτάσεις του διαγωνισμού (π.χ. η πρόταση των UN Studio) καλύπτουν τη νέα δόμηση με φυτεμένα δώματα κάτι όμως που δημιουργεί τον ίδιο κυκλοφοριακό φόρτο και την ίδια πυκνότητα με την πιο φανερή μεγάλης κλίμακας δόμηση των Sauerbruch-Hutton. . Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Αεροφωτογραφία των εγκαταστάσεων της ΔΕΘ (1957-58) (Πηγή: Κολώνας, Β., σ.251). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Πιο κάτω από το ιστορικό “Palais des Sports” (ή Αλεξάνδρειο), συνδεδεμένο με την ιστορία του μπάσκετ στη Θεσσαλονίκη και τις μνήμες των κατοίκων της πόλης ιδιαίτερα κατά τη δεκαετία του 1980, βρίσκονται το Εμπορικό Κέντρο της Δ.Ε.Θ. και το περίπτερο 7, σχεδιασμένα από τους αρχιτέκτονες Ν. Μουτσόπουλο, Χ. Κουλουκούρη και Γ. Κονταξάκη, και Χ. Τσιλαλή και Γ. Κονταξάκη αντίστοιχα. Το πρώτο, έργο του 1968, με μορφή από εμφανές μπετόν και ιαπωνικές μορφολογικές επιρροές και το δεύτερο, έργο του 1969, με απλή δομή και μορφή και εμφανή τον κατασκευαστικό κάναβο. Εκτός από τα παραπάνω περίπτερα σώζεται και το εντυπωσιακό περίπτερο της Esso Pappas του αρχιτέκτονα Θύμιου Παπαγιάννη (1963). Από τη δεκαετία του 1960 και την κατάρτιση του χωροταξικού σχεδίου της Θεσσαλονίκης συζητιέται η μετακίνηση της ΔΕΘ σε μεγάλο οικόπεδο της περιοχής της Σίνδου και η μετατροπή του σημερινού χώρου της ΔΕΘ σε ένα μεγάλο αστικό πάρκο, όπου τα περίπτερα που θα διατηρηθούν θα προσφέρουν κάποιες ήπιες και υποστηρικτικές χρήσεις σε αυτό. Οι κατασκευές των τελευταίων δεκαετιών, όπως το Βελλίδειο Πολιτιστικό Κέντρο αλλά και τα πιο πρόσφατα μεγάλα περίπτερα είναι ατυχείς επεμβάσεις που υπερβαίνουν την κλίμακα της περιοχής, που εκτός από τον αρχικό της προορισμό για πάρκο γειτνιάζει άμεσα με κορυφαία έργα της μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης του Πάτροκλου Καραντινού (1962) και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού του Κυριάκου Κρόκου (1977-1993). Το 2019 ανακοινώθηκε από τη Δ.Ε.Θ. και το Δήμο Θεσσαλονίκης η υποστήριξη σχεδίου για την παραμονή της Διεθνούς Εκθέσεως στο Κέντρο της πόλης και την εφαρμογή σχεδίου ανάπλασής της στο μέρος που βρίσκεται σήμερα. Ήδη από την προγραμματική φάση έγινε φανερό πως η ανάπλαση προβλέπει ιδιαίτερα μεγάλους κτιριακούς όγκους που υπερισχύουν του πρασίνου και ο υπολειπόμενος χώρος που αποδίδεται στο πράσινο είναι «μητροπολιτικό πάρκο» μόνο κατ’ όνομα. Αυτό που προκάλεσε και συνεχίζει να προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι η έλλειψη ρεαλισμού στον σχεδιασμό τόσο από τα επιχειρηματικά συμφέροντα που προωθούσαν την ανάπλαση όσο και από έγκριτους αρχιτέκτονες της πόλης. (Σε δηλώσεις στις εφημερίδες είχαν υποστηρίξει πως ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός κάτω από τους συγκεκριμένους όρους δόμησης μπορεί να φέρει ικανοποιητικές λύσεις). (Το 2019 στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για την ανάπλαση της Δ.Ε.Θ. οι εφημερίδα Μακεδονία είχε φιλοξενήσει τοποθετήσεις από πολιτικά πρόσωπα αλλά και διακεκριμένους αρχιτέκτονες της πόλης). Η αντίληψη ωστόσο ότι ο αρχιτέκτονας είναι κάτι σαν μάγος που προσφέρει μια ικανοποιητική λύση κάτω από οποιονδήποτε προγραμματισμό που έχει προηγηθεί στερείται ρεαλισμού και φανερώνει και μια γραφικότητα στον τρόπο που αντιλαμβάνονται η τοπική πολιτική εξουσία αλλά και μέρος της ελίτ των αρχιτεκτόνων τον σχεδιασμό. (Ευτυχώς το μεγαλύτερο μέρος των πολεοδόμων και αρχιτεκτόνων αλλά και των κατοίκων του κέντρου έχει συνειδητοποιήσει τις αρνητικές επιπτώσεις της παραμονής της Δ.Ε.Θ. στο κέντρο της πόλης όπως αποδεικνύει και η δραστηριοποίησή τους στις κινήσεις πολιτών που διεκδικούν μητροπολιτικό πάρκο στο χώρο της Δ.Ε.Θ) Βλέπουν με δέος ό,τι προέρχεται από μεγάλα ονόματα αρχιτεκτόνων του εξωτερικού χωρίς να αντιλαμβάνονται την αξία και τη σημασία τόσο του προγραμματισμού όσο και της ρεαλιστικής κριτικής αποτίμησης του κάθε project.. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας, Δ. Τριποδάκης (1955) (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 260). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας, Δ. Τριποδάκης (1955) (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 260). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Σήμερα σώζονται στη βόρεια πλευρά της έκθεσης τα εμβληματικά μακρόστενα περίπτερα που σχεδιάζονται στη δεκαετία του 1950: Το περίπτερο 5 από τους αρχιτέκτονες Α. Συμεών και Ν. Εφέσιο (1955-56) και το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας (1955) σε σχέδια του Δημήτρη Τριποδάκη. Το τελευταίο αποτελεί ίσως το πιο ενδιαφέρον σωζόμενο περίπτερο της Δ.Ε.Θ. Ο Δημήτρης Τριποδάκης (1907-1988) είναι ένας αρχιτέκτονας που έχει ήδη από το μεσοπόλεμο διακριθεί σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, με προτάσεις ακαδημαϊκές και μνημειακές, όπως το Περίπτερο των Εθνών στη Δ.Ε.Θ. που κατασκευάζεται το 1954. Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας αποτελεί τομή στην πορεία του Τριποδάκη (Κολώνας, 2025): έχοντας ως αφετηρία την κλασικιστική μνημειακότητα και συμμετρία των γειτονικών περιπτέρων των Δοξιάδη και Κοκκορόπουλου (1938-1940) συνεχίζει την καμπυλοειδή ευθεία του περιπτέρου της Εθνικής Γεωργικής Παραγωγής, όπως και τη συμμετρική οργάνωση της όψης του. Η επιμήκης μορφή του νέου περιπτέρου της Βαριάς Βιομηχανίας, η διαφάνεια, η ειλικρίνεια της κατασκευαστικής δομής και των δομικών υλικών όπως και η χαρακτηριστική ράμπα του «αρχιτεκτονικού περιπάτου» συνθέτουν μια δυναμική έκφραση του «Διεθνούς Στιλ», μοναδική στην ελληνική αρχιτεκτονική της δεκαετίας του 1950 και πολύ μακριά από τις κλασικίζουσες καταβολές του δημιουργού του (και ταυτόχρονα κοντά σε αυτές).. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Σήμερα σώζονται στη βόρεια πλευρά της έκθεσης τα εμβληματικά μακρόστενα περίπτερα που σχεδιάζονται στη δεκαετία του 1950: Το περίπτερο 5 από τους αρχιτέκτονες Α. Συμεών και Ν. Εφέσιο (1955-56) και το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας (1955) σε σχέδια του Δημήτρη Τριποδάκη. Το τελευταίο αποτελεί ίσως το πιο ενδιαφέρον σωζόμενο περίπτερο της Δ.Ε.Θ. Ο Δημήτρης Τριποδάκης (1907-1988) είναι ένας αρχιτέκτονας που έχει ήδη από το μεσοπόλεμο διακριθεί σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, με προτάσεις ακαδημαϊκές και μνημειακές, όπως το Περίπτερο των Εθνών στη Δ.Ε.Θ. που κατασκευάζεται το 1954. Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας αποτελεί τομή στην πορεία του Τριποδάκη (Κολώνας, 2025): έχοντας ως αφετηρία την κλασικιστική μνημειακότητα και συμμετρία των γειτονικών περιπτέρων των Δοξιάδη και Κοκκορόπουλου (1938-1940) συνεχίζει την καμπυλοειδή ευθεία του περιπτέρου της Εθνικής Γεωργικής Παραγωγής, όπως και τη συμμετρική οργάνωση της όψης του. Η επιμήκης μορφή του νέου περιπτέρου της Βαριάς Βιομηχανίας, η διαφάνεια, η ειλικρίνεια της κατασκευαστικής δομής και των δομικών υλικών όπως και η χαρακτηριστική ράμπα του «αρχιτεκτονικού περιπάτου» συνθέτουν μια δυναμική έκφραση του «Διεθνούς Στιλ», μοναδική στην ελληνική αρχιτεκτονική της δεκαετίας του 1950 και πολύ μακριά από τις κλασικίζουσες καταβολές του δημιουργού του (και ταυτόχρονα κοντά σε αυτές).. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Σήμερα σώζονται στη βόρεια πλευρά της έκθεσης τα εμβληματικά μακρόστενα περίπτερα που σχεδιάζονται στη δεκαετία του 1950: Το περίπτερο 5 από τους αρχιτέκτονες Α. Συμεών και Ν. Εφέσιο (1955-56) και το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας (1955) σε σχέδια του Δημήτρη Τριποδάκη. Το τελευταίο αποτελεί ίσως το πιο ενδιαφέρον σωζόμενο περίπτερο της Δ.Ε.Θ. Ο Δημήτρης Τριποδάκης (1907-1988) είναι ένας αρχιτέκτονας που έχει ήδη από το μεσοπόλεμο διακριθεί σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, με προτάσεις ακαδημαϊκές και μνημειακές, όπως το Περίπτερο των Εθνών στη Δ.Ε.Θ. που κατασκευάζεται το 1954. Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας αποτελεί τομή στην πορεία του Τριποδάκη (Κολώνας, 2025): έχοντας ως αφετηρία την κλασικιστική μνημειακότητα και συμμετρία των γειτονικών περιπτέρων των Δοξιάδη και Κοκκορόπουλου (1938-1940) συνεχίζει την καμπυλοειδή ευθεία του περιπτέρου της Εθνικής Γεωργικής Παραγωγής, όπως και τη συμμετρική οργάνωση της όψης του. Η επιμήκης μορφή του νέου περιπτέρου της Βαριάς Βιομηχανίας, η διαφάνεια, η ειλικρίνεια της κατασκευαστικής δομής και των δομικών υλικών όπως και η χαρακτηριστική ράμπα του «αρχιτεκτονικού περιπάτου» συνθέτουν μια δυναμική έκφραση του «Διεθνούς Στιλ», μοναδική στην ελληνική αρχιτεκτονική της δεκαετίας του 1950 και πολύ μακριά από τις κλασικίζουσες καταβολές του δημιουργού του (και ταυτόχρονα κοντά σε αυτές).. Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας, Δ. Τριποδάκης (1955) (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 260). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjAΤο περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας, Δ. Τριποδάκης (1955) (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 260). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας, Δ. Τριποδάκης (1955) (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 260). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας, Δ. Τριποδάκης (1955) (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 260). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Το περίπτερο της Βαριάς Βιομηχανίας, Δ. Τριποδάκης (1955) (Πηγή: Κολώνας, Β., 2012, σ. 260). Διαβάστε περισσότερα εδώ: https://parallaximag.gr/thessaloniki-news/i-thessaloniki-se-krisimo-stayrodromi?fbclid=IwdGRjcAMsEB1jbGNrAywQDmV4dG4DYWVtAjExAAEe4xbcQXeFh_VYVpLpGkkkSkgCofZi4YhkMfpI2fyqr5g2CjpgUsGVKpu0ZXM_aem_kbAB-S-ITz-tEzmi7azOjA

Ψήφισμα του Συμβουλίου της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων (UIA) για την Παλαιστίνη

Το Συμβούλιο της Διεθνούς Ένωσης Αρχιτεκτόνων, Union Internationale des Architectes (UIA), στη συνεδρίασή του στις 2 Σεπτεμβρίου 2025, εξέτασε και ενέκρινε πρόταση που υπέβαλε το μέλος του Συμβουλίου της 5ης Περιφέρειας, Mohamed Sahby Gorgi (Τυνησία), σχετικά με την κατάσταση στην Παλαιστίνη. Μετά από διαβούλευση, το Συμβούλιο ενέκρινε τα ακόλουθα:

• Καταδίκη της γενοκτονίας που διέπραξε το Ισραήλ στη Γάζα.

• Αίτημα για τερματισμό της πείνας, επιτρέποντας την είσοδο τροφίμων και φαρμάκων και διασφαλίζοντας τη δίκαιη και ασφαλή διανομή στους πολίτες.

• Έκκληση για άμεση κατάπαυση του πυρός και παύση των εχθροπραξιών.

• Καταδίκη της καταστροφής της παλαιστινιακής αρχιτεκτονικής κληρονομιάς.

• Έκκληση προς τους αρχιτέκτονες παγκοσμίως να απέχουν από οποιαδήποτε συμμετοχή στον παράνομο εποικισμό της Παλαιστίνης.

• Αίτημα για διεθνή αξιολόγηση της καταστροφής.

• Προσφορά της ηθικής και εξειδικευμένης υποστήριξης της UIA, μέσω των Εργατικών της Οργάνων, σε κάθε στάδιο: αξιολόγηση ζημιών, τεχνική εμπειρογνωμοσύνη και ανοικοδόμηση.

• Συμβολή στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στη Γάζα και στην αποκατάσταση της αξιοπρέπειας του παλαιστινιακού λαού.

Για την επιστημονική επάρκεια των Αρχιτεκτόνων

Ως απάντηση στην σκόπιμη σύγχυση που επικρατεί για τις σπουδές αρχιτεκτονικής και την επιστημονική επάρκεια αποφοίτων ιδιωτικών κολλεγίων και πανεπιστημίων, από την Ελλάδα και το εξωτερικό, το τελευταίο ΔΣ του ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων, μετά από πρόταση της Συσπείρωσης ΑΑ, κατέληξε στην ακόλουθη σύντομή και σαφή ανακοίνωση:

Α.Π. 70332 / Αθήνα 19 Σεπτεμβρίου 2025

"Ο ΣΑΔΑΣ – Πανελλήνια Ένωση Αρχιτεκτόνων αναγνωρίζει ως συναδέλφους Αρχιτέκτονες, οι οποίοι μπορούν να ασκούν νομίμως το επάγγελμα του Αρχιτέκτονα Μηχανικού, τους απόφοιτους Σχολών συνεχούς πενταετούς φοίτησης των Πανεπιστημίων που είναι αναγνωρισμένα από το Ελληνικό Δημόσιο." 

Ανακοίνωση ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ σχετικά με την αναγνώριση της επιστημονικής επάρκειας των Αρχιτεκτόνων

Θέση της Συσπείρωσης ΑΑ είναι ότι οι διπλωματούχοι Αρχιτέκτονες Μηχανικοί των ενιαίων αδιάσπαστων πενταετών προγραμμάτων Σπουδών των Πολυτεχνείων και Πολυτεχνικών Σχολών, εγγυώνται την άσκηση του επαγγέλματος με επιστημονική - τεχνική πληρότητα, παρέχουν αρτιότητα και ασφάλεια στην παραγωγή του δομημένου περιβάλλοντος. Πρόσθετα δηλώνουμε την στήριξη και εμπιστοσύνη μας στις Ελληνικές Πολυτεχνικές Σχολές και στο υψηλό επίπεδο των παρεχόμενων τίτλων σπουδών τους.

Το Τμήμα Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων στηρίζει τη διεθνή αποστολή Global Sumud Flotilla

 ΑΠ 4772/12.09.2025

Το Τμήμα Αττικής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ), στηρίζει τη διεθνή αποστολή Global Sumud Flotilla. Το Global Sumud Flotilla αποτελεί μια πρωτοφανή κινητοποίηση αλληλεγγύης: δεκάδες πλοία με εκατοντάδες συμμετέχοντες και συμμετέχουσες από περισσότερες από 40 χώρες και από τις 5 ηπείρους ετοιμάζονται να σπάσουν δια θαλάσσης τον παράνομο αποκλεισμό της Γάζας. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ειρηνική διεθνή αποστολή αλληλεγγύης στην ιστορία και στέλνει το πιο καθαρό μήνυμα: η πολιορκία του παλαιστινιακού λαού πρέπει να σπάσει τώρα.

Δεν υπάρχει χρόνος για αναμονή! Ήδη από την Τετάρτη 20/8 ξεκίνησε το έγκλημα της «τελικής λύσης» όπως ονομάζει το Ισραήλ, την επιχείρηση πλήρους κατάληψης και εκκένωσης της Γάζας από μεριάς του δολοφονικού κράτους του Ισραήλ. Διεθνείς οργανισμοί επιβεβαιώνουν ότι πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι στη Γάζα είναι παγιδευμένοι σε κατάσταση πείνας, ενώ ο παγκόσμιος παρατηρητής πείνας (IPC) κατέταξε και επίσημα στη φάση 5 την επισιτιστική ανασφάλεια που επικρατεί στη Γάζα λίγο πριν την εισβολή του ισραηλινού στρατού.

Η κατοχή δεκαετιών που εφαρμόζει το κράτος του Ισραήλ με τη μορφή εποικισμών, διακρίσεων, στρατιωτικών επιχειρήσεων και μιας πολιτικής γενοκτονίας και λιμοκτονίας, με τη συνδρομή των ΗΠΑ, του ΝΑΤΟ, της ΕΕ και μιας σειράς κρατών, ανάμεσά τους και του ελληνικού, πρέπει να τερματιστεί! Αυτό είναι το δικαίωμα στην αυτοάμυνα για το οποίο μιλάει το κράτος του Ισραήλ. Mια επιχείρηση ολικής καταστροφής της Γάζας κατά παράβαση κάθε έννοιας και διάταξης διεθνούς δικαίου. Ακόμη και στις πολεμικές αναμετρήσεις, υπάρχουν κανόνες: οι άμαχοι προστατεύονται, η ανθρωπιστική βοήθεια δεν εμποδίζεται, τα νοσοκομεία και τα σχολεία δεν βομβαρδίζονται.

Απέναντι στην παγκόσμια κατακραυγή και τη διαχρονική στήριξη του ελληνικού λαού στην Παλαιστίνη, πολλές κυβερνήσεις της Ευρώπης –ανάμεσά τους και η ελληνική– επιλέγουν να συντάσσονται με το κράτος-δολοφόνο. Με την υλική στήριξη, τις διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις, την παραχώρηση λιμανιών και στρατιωτικών βάσεων, γίνονται συνένοχες στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου που διαπράττονται στη Γάζα. Χαρακτηριστικά, πρόσφατα η ελληνική κυβέρνηση πούλησε την ΕΛΒΟ (Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων) στον ισραηλινό όμιλο SK Group που είναι γνωστός για τη φονική εμπλοκή του στην καταστολή του αγώνα του παλαιστινιακού λαού και στη γενοκτονία. Την ίδια στιγμή, προσπαθεί να ποινικοποιήσει και τις μαζικές ανθρωπιστικές και φιλειρηνικές αντιδράσεις του λαού και της νεολαίας.

Δεν μένουμε σιωπηλοί μπρος στη γενοκτονία. Στηρίζουμε το Global Sumud Flotilla και κάθε προσπάθεια έμπρακτης αλληλεγγύης:

• Να εξασφαλιστεί το ασφαλές πέρασμα του Global Sumud Flotilla μέχρι τη Γάζα.
• Να σταματήσει τώρα η γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού και κάθε στρατιωτική επιχείρηση του κράτους του Ισραήλ στη Γάζα.
• Να σταματήσει τώρα η εκκένωση της μαρτυρικής πόλης της Γάζας που ήδη πλήττεται από έναν άνευ προηγουμένου λιμό. Να αρθεί άμεσα ο παράνομος αποκλεισμός όλης της Λωρίδας της Γάζας. Να ανοίξουν άμεσα όλες οι ανθρωπιστικές δίοδοι.
• Να μην περάσουν τα ιμπεριαλιστικά σχέδια για μια Νέα Μέση Ανατολή με εξαφάνιση του ηρωικού παλαιστινιακού λαού
• Αναγνώριση του Παλαιστινιακού κράτους με βάση τις αποφάσεις του ΟΗΕ.
• Καμία οικονομική, πολιτική, στρατιωτική συνεργασία και στήριξη στο κράτος δολοφόνο του Ισραήλ
• Απεμπλοκή από τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή και την Ουκρανία – Έξω οι βάσεις – Καμία διευκόλυνση σε ΗΠΑ – ΝΑΤΟ – Ισραήλ. Καμία εμπλοκή της Ελλάδας στον πόλεμο και τις Νατοϊκές επιχειρήσεις. Να γυρίσουν πίσω τα πλοία και το προσωπικό των ενόπλων δυνάμεων που βρίσκονται σε αποστολές στο εξωτερικό.
• Συμμετέχουμε σε όλες τις κινητοποιήσεις για την υποστήριξη της ασφάλειας και του ασφαλούς περάσματος του στόλου και την καταγγελία της επίθεσης των Ισραηλινών δυνάμεων σε αυτόν
• Το επόμενο διάστημα, ως ΣΑΔΑΣ Τμ. Αττικής, θα επιδιώξουμε την ανάπτυξη σχέσεων με τους αντίστοιχους επιστημονικούς συλλόγους της Παλαιστίνης, διερευνώντας τρόπους συνεργασίας και έκφρασης έμπρακτης αλληλεγγύης στον δίκαιο αγώνα τους.

Δεν θα επιτρέψουμε να διαπράττονται αυτά τα εγκλήματα στο όνομά μας, ούτε θα δεχτούμε να είμαστε συνένοχοι στη σφαγή του παλαιστινιακού λαού.

Η Γάζα δεν είναι μόνη. Λευτεριά στην Παλαιστίνη

Απόφαση – Ανακοίνωση του ΣΑΔΑΣ Τμ. Αττικής για το νόμο για την «κοινωνική αντιπαροχή» που ψηφίστηκε στην ολομέλεια της Βουλής την Τρίτη 9/9

ΑΠ 4771/12.09.2025

Δείτε το νόμο όπως τελικά ψηφίστηκε εδώ.

Η λεγόμενη «κοινωνική αντιπαροχή» είναι μία σύμβαση που θα υπογράφει το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας για λογαριασμό του ή για λογαριασμό κάποιου Δήμου, με ιδιωτική κατασκευαστική εταιρεία, με αντικείμενο την οικοδόμηση (ή ανακαίνιση) κτιρίων κατοικίας εκ μέρους του κατασκευαστή σε δημόσια ακίνητα τα οποία θα εκμεταλλεύεται ο ίδιος. Σε αντάλλαγμα, ο κατασκευαστής θα παρέχει ένα ποσοστό τουλάχιστον (σύμφωνα με την §2 του αρθ. 6) 30% επί του ακινήτου, το οποίο θα παραμένει στο δημόσιο για να αποτελέσει «κοινωνική κατοικία», η οποία θα ενοικιάζεται σε εκμισθωτές που θα επιλέγονται με «κοινωνικά κριτήρια» (§1, άρθ.5Α), για ένα ύψος ενοικίου που θα «υπολείπεται ουσιωδώς του μισθώματος που διαμορφώνεται σύμφωνα με τις συνθήκες της αγοράς για κατοικία αντίστοιχων ποιοτικών χαρακτηριστικών με την προς εκμίσθωση κοινωνική κατοικία» (§3, αρθ.5Α). Σημειώνεται ότι το ύψος του ενοικίου με αυτό τον τρόπο συνδέεται με τις τιμές της αγοράς και όχι με τις αποδοχές των ενοικιαστών. Τέλος, η κατασκευαστική εταιρεία θα μπορεί να αναλάβει με το αζημίωτο τη διαχείριση και της δημόσιας κοινωνικής κατοικίας, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας ενοικίασης, είσπραξης του ενοικίου και των κοινοχρήστων και συντήρησης και επισκευής των κατοικιών (§4, αθρ.5). Η αντιπαροχή ήταν και είναι μια διαδικασία μεταξύ ιδιωτών. Μέσω της κοινωνικής αντιπαροχής, το κράτος αναλαμβάνει ρόλο ιδιώτη.

Ο ΣΑΔΑΣ Τμ. Αττικής θεωρεί επί της διαδικασίας απαράδεκτο ότι το εν λόγω νομοσχέδιο αναρτήθηκε σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση στις 30 Ιουλίου με 20 Αυγούστου, ημερομηνίες οι οποίες παραπέμπουν σε πολιτική πρόθεση ακόμα και αυτή η τυπική διαβούλευση να γίνει προσχηματικά. Σημειώνει επίσης ότι το εν λόγω νομοσχέδιο παραπέμπει πολλά ουσιώδη ζητήματα, όπως τα κριτήρια επιλογής των ενοικιαστών, το ύψος του ενοικίου, κ.ά. σε δευτερογενή νομοθέτηση (βλ. αρθ. 10).

Η «κοινωνική αντιπαροχή» εισάχθηκε πρώτη φορά στη νομοθεσία με το Κεφάλαιο Β’ του Ν.5006/2022 (ΦΕΚ Α’239), ο οποίος περιλαμβάνει συνολικά τα προγράμματα στεγαστικής πολιτικής της παρούσας κυβέρνησης (Σπίτι μου, Κάλυψη, Ανακαινίζω – Νοικιάζω). Το τρέχον νομοσχέδιο αποτελεί τροποποίηση του εν λόγω νόμου. Ο σκοπός της τροποποίησης, όπως πολύ ανοιχτά αναφέρεται στο τεύχος Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης που συνοδεύει το νομοσχέδιο, είναι ότι «με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις παρέχονται περισσότερα κίνητρα στους οικονομικούς φορείς της αγοράς, καθιστώντας πιο ελκυστική την υλοποίηση της σύμβασης κοινωνικής αντιπαροχής».

Αυτό αποτελεί τον πυρήνα του πολιτικού προβλήματος. Η έλλειψη αποθέματος κοινωνικής κατοικίας στη χώρα μας είναι χαρακτηριστική, διαμορφωμένη ιστορικά και ιδιαίτερα εμφανής στο πλαίσιο της τρέχουσας στεγαστικής κρίσης. Η κυβέρνηση, η οποία δεν μπορεί να αρνηθεί τα παραπάνω, αντί για την ίδρυση ενός δημόσιου οργανισμού για την παραγωγή φθηνής και ποιοτικής κατοικίας για τους εργαζόμενους και τα λαϊκά στρώματα, επιλέγει να αναθέσει το αντικείμενο στους ιδιωτικούς κατασκευαστικούς ομίλους, τροφοδοτώντας την κερδοφορία τους. Όμως η εξασφάλιση αυτής της κερδοφορίας, και μάλιστα σε μία αγορά η οποία βρίσκεται σε υψηλό σημείο του κύκλου της λόγω και της ζήτησης από το εξωτερικό και εμφανίζει ήδη υψηλή κερδοφορία, απαιτεί ιδιαίτερα κίνητρα ώστε να διασφαλιστεί η «βιωσιμότητα της προσδοκώμενης επένδυσης του αναδόχου», η οποία θα προσδιορίζεται με οικονομοτεχνική μελέτη (αρθ.5). Τα ιδιαίτερα αυτά κίνητρα φαίνεται να αναζητούνται στο άρθρο 7Α του νομοσχεδίου, σύμφωνα με το οποίο οι συμβάσεις «κοινωνικής αντιπαροχής» εντάσσονται στις «Συμβάσεις Στρατηγικής Σημασίας» (Κεφάλαιο Δ’ του Ν.4799/2021 – ΦΕΚ Α’78), η χρηματοδότηση των οποίων «μπορεί να προέρχεται από εθνικούς, ενωσιακούς ή διεθνείς πόρους και για την υλοποίησή τους μπορεί ιδίως να επιλέγεται η σύμπραξη μεταξύ Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) ή οι διατάξεις για τις συμβάσεις παραχώρησης» (άρθρο 127). Επιπλέον οι συμβάσεις αυτές θα προωθούνται από το ΤΑΙΠΕΔ, με πολεοδομικό εργαλείο τα ΕΣΧΑΔΑ (Ν. 3986/2011 – ΦΕΚ Α’152), με τα οποία μεταξύ άλλων «μπορεί να τροποποιούνται εγκεκριμένα ΕΠΣ, ΤΠΣ, ΓΠΣ, ΣΧΟΟΑΠ, ΖΟΕ και άλλα σχέδια χρήσεων γης» (§4, αρθ.12). Κατά πάσα πιθανότητα δεν είναι άσχετη εδώ και η εισαγωγή της ειδικής κατηγορίας χρήσης «Κοινωνική Κατοικία» στο Π.Δ. 59/2018 των χρήσεων γης, με το άρθρο 10 του Ν.5006/2022.

Συνεπώς, αυτό που διαφαίνεται είναι ότι μέσω του μηχανισμού της «κοινωνικής αντιπαροχής», με πρόφαση τη δημιουργία αποθέματος κοινωνικής κατοικίας, κυρίως θα επιδοτούνται οι μεγάλοι κατασκευαστικοί όμιλοι ώστε να συνεχίζουν απρόσκοπτα την κερδοφορία τους, αυτή τη φορά σε δημόσια γη, χρησιμοποιώντας μάλιστα και πολεοδομικά εργαλεία με δυνατότητα υπέρβασης του υφιστάμενου πολεοδομικού σχεδιασμού. Με τον τρόπο αυτό σε καμία περίπτωση δεν επιλύεται ή έστω βελτιώνεται η κατάσταση με τη στεγαστική κρίση, καθώς το σύστημα θα καταλήξει να παράγει υψηλά κέρδη για τους κατασκευαστές και ένα δείγμα κοινωνικής κατοικίας για τους ενοικιαστές, χωρίς ιδιαίτερη επίδραση στην ευρύτερη κτηματαγορά.

Σε αντίθεση με τα παραπάνω, θεωρούμε ότι η αντιμετώπιση της τρέχουσας στεγαστικής κρίσης προϋποθέτει την αντιμετώπιση της κατοικίας ως κοινωνικό δικαίωμα και όχι ως εμπόρευμα ή επενδυτικό προϊόν με στόχο την αύξηση της κερδοφορίας των μεγάλων κατασκευαστικών εταιριών.

• Ο ΣΑΔΑΣ Τμ. Αττικής, ζητάει με απόφαση και της Γενικής του Συνέλευσης, ανάπτυξη προγραμμάτων κοινωνικής – εργατικής – φοιτητικής κατοικίας με αποκλειστικά δημόσιο χαρακτήρα, που θα αξιοποιούν την ακίνητη περιουσία του δημοσίου για 100% κοινωνική κατοικία, χωρίς το «εύλογο εργολαβικό κέρδος» κάποιου ιδιώτη, για την ολοκληρωμένη κάλυψη των κοινωνικών αναγκών.
• Ανασύσταση του έργου των Οργανισμών Εργατικής Κατοικίας (ΟΕΚ) και Εργατικής Εστίας με το σύνολο των αρμοδιοτήτων που υπήρχαν και άμεση έναρξη κατασκευαστικού προγράμματος, τηρώντας και όχι υπερβαίνοντας τις προβλέψεις του πολεοδομικού προγραμματισμού. Αξιοποίηση των αποθεματικών του πρώην ΟΕΚ και της μεγάλης ακίνητης περιουσίας του με επίκεντρο τις ανάγκες των εργαζόμενων και όχι διοχέτευσή τους στα «δόντια» των λίγων.
• Άμεση ανέγερση νέων εστιών, επισκευή και ανακαίνιση όλων των παλιών, αποκλειστικά με κρατική δαπάνη. Αναβάθμιση των υπαρχουσών φοιτητικών εστιών ώστε να διασφαλίζεται ασφαλής και δωρεάν διαμονή για όλους/ες τους/τις οικότροφους.
• Πλήρης νομοθετική προστασία της πρώτης κατοικίας λαϊκών νοικοκυριών και απαγόρευση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας. Παύση κάθε μορφής αναγκαστικής εκτέλεσης και πλειστηριασμών σε βάρος των λαϊκών οικογενειών για οφειλόμενα ποσά σε τράπεζες και εφορία.