Παραθέτουμε την κοινή εισήγηση της Αριστερής Κίνησης Εργαζόμενων Αρχιτεκτόνων (ΑΚΕΑ) και της Συσπείρωσης Αριστερών Αρχιτεκτόνων για το θέμα "3. Το ζήτημα της κατοικίας" της Ημερήσιας Διάταξης της Γενικής Συνέλευσης του ΣΑΔΑΣ Τμ. Αττικής που θα γίνει την Τετάρτη 30/10, 18:00 - 21:00, στο ΤΕΕ.
του Τάση Παπαϊωάννου
Αρχιτέκτων-ομότιμος καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ
Με απόφαση του πρύτανη, η Σχολή Αρχιτεκτόνων κλείνει στις 9 κάθε βράδυ. Δεν σταματούν μόνο τα μαθήματα και αδειάζουν οι αίθουσες διδασκαλίας, αλλά υποχρεώνονται ΟΛΟΙ, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί σπουδαστές, αλλά και το διδακτικό προσωπικό, να διακόψουν την εργασία τους και να εγκαταλείψουν τα γραφεία τους.
Παρατηρώ με μεγάλη ανησυχία όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Μια Σχολή με τεράστια ιστορία που ευτύχησε να έχει ως δασκάλους σπουδαίες προσωπικότητες, που καθόρισαν τη φυσιογνωμία της μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Μια φυσιογνωμία που χτίστηκε «με κόπο και καιρό» και με τη συνεχή και επίμονη παρουσία πολλών γενεών αρχιτεκτόνων στα σχεδιαστήρια και στα αμφιθέατρα, του υπέροχου νεοκλασικού κτιρίου Αβέρωφ, αλλά και του συνoλικού συγκροτήματος της Πατησίων.
Η Σχολή της Αθήνας, από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, υπήρξε ένα ζωντανό εργαστήρι αρχιτεκτονικής και τέχνης, ένας χώρος πολιτισμού ανοικτός προς την κοινωνία. Αποτελούσε πάντοτε έναν σημαντικό χώρο αναφοράς, όχι μόνο για τα μαθήματα των νέων αρχιτεκτόνων, αλλά και για όλη τη γειτονιά των Εξαρχείων. Πώς θα μπορούσε, άλλωστε, να είναι διαφορετικά; Η αρχιτεκτονική δεν μπορεί να υπάρξει αν κοπεί ο ομφάλιος λώρος που τη συνδέει με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Με την πόλη, με τα κτίρια, με τους ανθρώπους. Στην πόλη αναφέρεται, από αυτήν διαρκώς ανατροφοδοτείται.
Πέρυσι, τέτοιον καιρό, το «Ανοικτό Δίκτυο/50 χρόνια Πολυτεχνείο» εισηγήθηκε στην Πρυτανεία του ΕΜΠ να ανοίξουν πάλι οι δύο πλευρικές πόρτες της Κεντρικής Πύλης της Πατησίων, που παρέμεναν κλειστές τα προηγούμενα χρόνια. Οι πρυτανικές αρχές, με τη συναίνεση της Σχολής Αρχιτεκτόνων, υιοθέτησαν την πρόταση και πράγματι τον Μάρτιο του 2024, ο νέος πρύτανης, κ. Ιωάννης Χατζηγεωργίου, προχώρησε στο άνοιγμά τους. Μια εξέλιξη, η οποία, όπως ήταν φυσικό, χαιρετίστηκε απ’ όλους, ως «ένα συμβολικό και σημαντικό βήμα για το ευρύτερο άνοιγμα του ΕΜΠ στην κοινωνία και την πόλη».
Δυστυχώς, όμως, τα όσα διαδραματίστηκαν στη συνέχεια, κάθε άλλο παρά επιβεβαίωσαν τις προσδοκίες της Πρωτοβουλίας των φοιτητών που συμμετείχαν τότε στην εξέγερση της 17ης Νοέμβρη 1973. Λίγους μήνες μετά, με απόφαση του πρύτανη, η Σχολή Αρχιτεκτόνων κλείνει στις 9 κάθε βράδυ. Δεν σταματούν μόνο τα μαθήματα και αδειάζουν οι αίθουσες διδασκαλίας, αλλά υποχρεώνονται ΟΛΟΙ, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί σπουδαστές, αλλά και το διδακτικό προσωπικό, να διακόψουν την εργασία τους και να εγκαταλείψουν τα γραφεία τους. Μια πραγματικά ακατανόητη απόφαση, που δείχνει ότι ο νέος πρύτανης αφενός αγνοεί παντελώς τη λειτουργία και τον χαρακτήρα της Σχολής Αρχιτεκτόνων και αφετέρου απομονώνει και περιχαρακώνει ακόμη περισσότερο παρά ανοίγει προς την κοινωνία το Πολυτεχνείο. Οι διδάσκοντες και οι σπουδαστές της Αρχιτεκτονικής (κι όχι μόνον αυτοί φυσικά) δεν δουλεύουν με συγκεκριμένο ωράριο, σαν να ’ταν υπάλληλοι σε ένα οποιοδήποτε εμπορικό κατάστημα. Είναι ευρέως γνωστό, άλλωστε, ότι στη συντριπτική πλειονότητά τους οι Σχολές Αρχιτεκτονικής σε ολόκληρο τον κόσμο μένουν ανοικτές ολόκληρο το 24ωρο, ακριβώς λόγω του ιδιαίτερου χαρακτήρα των σπουδών τους!
Και σαν να μην έφτανε αυτό, εν συνεχεία ο πρύτανης αποφασίζει να παραμένει κλειστό το συγκρότημα της Πατησίων και τα Σαββατοκύριακα. Μια απόφαση που δημιουργεί μεγάλα προβλήματα σε όλους τους φοιτητές των μικρότερων εξαμήνων που συνήθιζαν να δουλεύουν στις αίθουσες που τους είχε διαθέσει η Σχολή για τον σκοπό αυτό, αλλά κυρίως στους τελειόφοιτους φοιτητές και φοιτήτριες που εκπονούν στα καμαρίνια της Σχολής τις διπλωματικές τους εργασίες. Η περίοδος αυτή είναι, μάλιστα, η πιο σημαντική στις σπουδές τους, αφού αποτελεί την κορύφωση της εκπαιδευτικής διαδικασίας, φέρνοντάς τους να δουλεύουν εντατικά και να συνεργάζονται για ένα εξάμηνο όλοι μαζί, ο ένας δίπλα στον άλλο. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι εκείνες τις μέρες η Σχολή γίνεται το δεύτερο σπίτι τους. Κάποτε, όχι πολύ παλιά, περνώντας κανείς έξω από την οδό Μπουμπουλίνας, έβλεπε αναμένα τα φώτα στις αίθουσες των καμαρινιών στους ορόφους του κτιρίου, αλλά και κάτω στο «Μηχανουργείο», με τους φοιτητές να εργάζονται μέχρι αργά το βράδυ. Σήμερα, τα φώτα έσβησαν, καθώς φαίνεται ότι οι εικόνες αυτές που χαρακτήριζαν όλα τα προηγούμενα χρόνια την καθημερινότητα της Σχολής μας ανήκουν πια στο παρελθόν.
Σιγά σιγά οι φοιτητές/τριες, το διοικητικό προσωπικό, αλλά και οι διδάσκοντες/σες, αποξενώνονται από τη Σχολή. Δεν την αισθάνονται ως κάτι οικείο, κάτι δικό τους, είναι απλώς ένας αποστειρωμένος, ουδέτερος, αδιάφορος και άξενος χώρος δίχως ταυτότητα, που θέλουν γρήγορα να εγκαταλείψουν μόλις ολοκληρώσουν τις υποχρεώσεις τους. Ομως, για τον αρχιτέκτονα, μάθημα και μάλιστα σπουδαίο, είναι πρώτα από όλα να βιώνει τον χώρο, να τον οικειοποιείται με όλες του τις αισθήσεις. Αρχιτεκτονική δεν μπορείς να κάνεις αν αρκεστείς στα τεχνοκρατικά γνωρίσματα της επιστήμης σου, αν δηλαδή δεν συνειδητοποιήσεις ότι ο αρχιτεκτονικός χώρος είναι κάτι πολύ περισσότερο απ’ αυτό που ορίζουν τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά του ή τα υλικά με τα οποία είναι κατασκευασμένος. Η ώσμωση με τη ζωή και την κοινωνία δεν είναι απλώς αναγκαία, αλλά και επιβεβλημένη, προκειμένου να δημιουργηθούν «δοχεία ζωής» και όχι άψυχα κτίρια.
Χαρακτηριστικές είναι οι σκέψεις που εκφράστηκαν σε κείμενο των παλιών φοιτητών και φοιτητριών του αντιδικτατορικού κινήματος, τον περασμένο Μάιο: «Οι χώροι του Πολυτεχνείου δεν ήταν απλώς ένα άθροισμα κτιρίων αλλά ένας τόπος δημιουργίας, έρευνας, διάδοσης της επιστημονικής γνώσης, ομαδικής εργασίας, γόνιμων αλληλεπιδράσεων και ώσμωσης με την κοινωνία. Η φοιτητική παρουσία ήταν πάντα ένα ζωντανό κύτταρο στην κοινωνική ζωή, ενεργό και στις πιο δύσκολες περιστάσεις».
Μου προξενούν πραγματικά κατάπληξη οι ενέργειες του πρύτανη, παρ’ όλες τις ενστάσεις πολλών συναδέλφων για τα προβλήματα που αυτές δημιουργούν στην ομαλή λειτουργία της Σχολής μας. Ενέργειες, που έχουν καταστρεπτικές συνέπειες γι’ αυτό που συγκροτεί το ουσιαστικό επιστημονικό περιεχόμενο και την κύρια αποστολή της, καθώς την απονεκρώνουν και εντέλει την ευνουχίζουν. Δεν καταλαβαίνει ο πρύτανης ότι έτσι υποβαθμίζει μία ιστορική σχολή, αλλοιώνει τη φυσιογνωμία της, ακυρώνοντας σε μεγάλο βαθμό όλα αυτά που οι προηγούμενες γενιές καθηγητών και φοιτητών πάσχισαν να δημιουργήσουν; Η έρευνα και η καινοτομία δεν προάγονται με μεθόδους καταστολής και εκφοβισμού του πιο ενεργού και ελπιδοφόρου τμήματος της ακαδημαϊκής κοινότητας που είναι οι φοιτήτριες και οι φοιτητές της. Το δημόσιο Πανεπιστήμιο δεν μπορεί να μπει στην προκρούστεια κλίνη καμιάς κανονικότητας, καμιάς απαγόρευσης που βάζει όρια στις ακαδημαϊκές ελευθερίες, κανενός δόγματος «νόμου και τάξης» που φέρνει δυστυχώς στον νου άλλες σκοτεινές εποχές. Αυτή είναι η διαφορά ενός Πανεπιστημίου που θέλει (αν θέλει) να λέγεται και να είναι δημόσιο!
Αλγεινή εντύπωση προξενεί και η ευκολία με την οποία ο πρύτανης καλεί κάθε τόσο την αστυνομία να μπει στους χώρους της Σχολής Αρχιτεκτόνων, θεωρώντας την κάτι σαν προσωπική ιδιοκτησία του, κουρελιάζοντας κάθε έννοια πανεπιστημιακού ασύλου! Η τελευταία, μάλιστα, έφοδος των πάνοπλων αστυνομικών τη «Βραδιά του Ερευνητή» και η σύλληψη ερευνητών που διαμαρτύρονταν για τις συνθήκες εργασίας τους στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, ακριβώς την ίδια μέρα που υποτίθεται ότι ήταν αφιερωμένη σε εκείνους και στο έργο που επιτελούν, αποτελεί δυστυχώς το αποκορύφωμα μιας εκδικητικής και τιμωρητικής στάσης απέναντι σε όσους αντιστέκονται σε αντιδραστικές και αυταρχικές πρακτικές. Είναι πράγματι λυπηρό ένας πρύτανης να μην μπορεί (ή να μη θέλει) να ακούσει την κραυγή αγωνίας και απόγνωσης της νέας γενιάς και να σκύψει με ενδιαφέρον πάνω στα σοβαρά προβλήματα και τις ανυπέρβλητες δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην καθημερινότητά της.
Μου είναι εξαιρετικά δύσκολο να δεχτώ πως είναι δυνατόν ένας συνάδελφός μου πανεπιστημιακός δάσκαλος, ο οποίος κατέχει μάλιστα την κορυφαία θέση στη διοίκηση του ΕΜΠ, να αποκαλεί φοιτητές του «μη συμβατά μοσχεύματα»! Σε άλλες, πολύ δύσκολες εποχές, εμβληματικές προσωπικότητες καθηγητών προστάτευαν (ως είχαν υποχρέωση) τους φοιτητές και τις φοιτήτριές τους από την αστυνομία – με κίνδυνο να συλληφθούν και οι ίδιοι. Σήμερα, τι ντροπή, κάποιοι άλλοι καθηγητές –όχι μόνο στο ΕΜΠ– την καλούν για να συλλάβει όσους και όσες δεν «συμμορφώνονται προς τας υποδείξεις».
Φαίνεται καθαρά πλέον ποιος ακριβώς είναι ο απώτερος στόχος όλων αυτών των μεθοδεύσεων: η ιδιωτικοποίηση κι αυτού του τελευταίου αγαθού της κοινωνίας που είναι η δημόσια και δωρεάν Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Οι πρώτες ενδείξεις γίνονται βεβαιότητες μετά την αιφνίδια «απόφαση» ίδρυσης (ιδιωτικού) παραρτήματος του ΕΜΠ στην Κύπρο, αλλά και τις πρόσφατες προτάσεις στη Σύγκλητο αλλαγής του εσωτερικού κανονισμού του ΕΜΠ, ώστε να επιβάλλονται δίδακτρα στα μεταπτυχιακά προγράμματα, τα οποία μέχρι σήμερα προσφέρονταν δωρεάν. Ο κ. Χατζηγεωργίου φαίνεται πως επιζητεί την επιβράβευση της κυβέρνησης για το «έργο» που επιτελεί. Ομως η πραγματική επιβράβευση, η οποία περιποιεί την ύψιστη τιμή για έναν ακαδημαϊκό δάσκαλο, αποδίδεται από τους φοιτητές και τις φοιτήτριές του που εκτιμούν και σέβονται τον Δάσκαλό τους, όχι μόνον απ’ αυτά που τους διδάσκει μέσα στα αμφιθέατρα, αλλά κι απ’ αυτά που «διδάσκει» με την ίδια τη ζωή και το παράδειγμά του!
του Κώστα Μανωλίδη
Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Είναι μια αμήχανη αίσθηση να βλέπεις τα έργα της ελληνικής Μπιενάλε Νέων Αρχιτεκτόνων και τα μάτια σου να σκαλώνουν ακατάπαυστα σε πισίνες. Εκεί ειδικά όπου θα περίμενες μια πυρετώδη αναμέτρηση με τις σύγχρονες επιτακτικές προκλήσεις, να βλέπεις μια αρχιτεκτονική ευθυγραμμισμένη με όλα τα εκμαυλιστικά κλισέ του lifestyle. Λευκές επαύλεις σε όλες τις παραλλαγές του νεομοντέρνου μανιερισμού, υπόσκαφες βίλες και διάφορες εκτροπές προς όπου φυσάει ο άνεμος της μορφολογικής επιτήδευσης.
Όμως τα ζητήματα ύφους και οι όποιες στιγμές σχεδιαστικής ευφυΐας και εντιμότητας έχουν μικρή σημασία μπροστά στο γεγονός ότι ο πρώτος και κύριος στόχος της αρχιτεκτονικής τείνει πλέον να είναι το πλασάρισμά της στο χρηματιστήριο των καταναλωτικών επιθυμιών.
Η αρχιτεκτονική που παράγεται σήμερα σπάνια μεταφέρει εντός της μια ξεκάθαρη και συνειδητή άποψη για το πως οραματιζόμαστε τον κόσμο. Και σίγουρα δεν κάνει αυτό που έκανε συνήθως η αρχιτεκτονική πρωτοπορία: να παίρνει μια θέση αμφισβήτησης της δεδομένης τάξης πραγμάτων, να υπονομεύει κανονιστικά στερεότυπα και δομές κυριαρχίας και να προτάσσει συλλογικά νοήματα και λειτουργίες. Αυτό το βαθύτερο διακύβευμα του σχεδιασμού μοιάζει να έχει παραλύσει στις μέρες μας. Η αρχιτεκτονική δημιουργικότητα παραπέμπει όλο και πιο πολύ σε συμβατική παροχή υπηρεσιών, και όχι σε μια ψυχοδιανοητική πάλη με το ενδεχόμενο της ουτοπίας.
Κι αυτό γιατί τα κριτικά αντανακλαστικά μας βρίσκονται εκ των πραγμάτων σε σύγχυση. Βρισκόμαστε όλοι σε μια κατάσταση γενικευμένου αποσυντονισμού. Είμαστε παγιδευμένοι στην παθητική πρόσληψη καταιγιστικών ερεθισμάτων, υπνοβάτες στον κόσμο των ψηφιακών μέσων, ανίκανοι να σταθμίσουμε νοήματα και αξίες του κόσμου μας. Δυσκολευόμαστε έτσι να καταλάβουμε το ποιοι πραγματικά είμαστε και τι πραγματικά θέλουμε. Και άρα δεν μπορούμε να εκφράσουμε αυθεντικά την συλλογική μας αυτοεικόνα στο χτισμένο περιβάλλον μας.
Τη θέση αυτού του ελλείμματος προσπαθούμε να καλύψουμε με μια εμμονική προσκόλληση στην κατ’ επίφαση καινοτομία. Πάντα με το απατηλό φωτοστέφανο της προόδου, το καινούριο έχει γίνει στρατηγική ανάγκη της καταναλωτικής κουλτούρας. Και η αρχιτεκτονική δημιουργία τρέχει πίσω από αυτήν την επινοημένη αναγκαιότητα. Κάθε προϊόν του σχεδιασμού πρέπει να είναι καινοφανές, να συντηρεί το ανικανοποίητο της επιθυμίας για κατανάλωση εμπειριών, να προσφέρει καύσιμα στην αγορά. Παράγεται έτσι ναρκισσιστικά μια καινοτομία χωρίς κοινωνικό αντίκρισμα και χωρίς ηθική gravitas, αλλά μόνο με εφήμερη ανταλλακτική αξία.
Σε κάτι παρόμοιο αναφερόταν ο Juhani Pallasmaa όταν έγραφε: «Το λάθος της νέας αρχιτεκτονικής δεν έγκειται στον ακραίο ριζοσπαστισμό της, αλλά στο ότι δεν εμφορείται από έναν ριζοσπαστισμό ικανό να θέσει υπό αμφισβήτηση την πραγματικότητα».
Δεν είναι παράξενο λοιπόν, που πολλοί αρχιτέκτονες εκχωρούν ολοκληρωτικά την δημιουργική τους διάνοια στις ορέξεις των απανταχού πελατών κι επενδυτών. Οχυρωμένοι στην αυταπάτη ότι ο σχεδιασμός τους συμβάλλει σε έναν καλύτερο κόσμο, παράγουν αρχιτεκτονικές εξτραβαγκάντζες, άλλοτε με εύστοχες ιδέες κι άλλοτε με παιδαριώδεις συμβολισμούς. Τα βλέπουμε όλα αυτά, για παράδειγμα, στις νέες πολυκατοικίες των ακριβών αθηναϊκών προαστίων. Τα βλέπουμε στα φαραωνικά έργα του Ελληνικού και στα διάφορα πεντάστερα resorts, στην υπερφίαλη σπατάλη και στον ιλλουστρασιόν εντυπωσιασμό.
Ακόμα χειρότερα, βλέπουμε κοινωνικά ενδιαιτήματα και πολύτιμες συλλογικές μας συγκροτήσεις στον χώρο να κατεδαφίζονται, με την ανοχή και σύμπραξη των αρχιτεκτόνων. Γειτονιές πόλεων και ολόκληρα νησιά, να θυσιάζονται στον βωμό του real-estate και του τουριστικού οδοστρωτήρα και όλο το παραγωγικό και κοινωνικό τους οικοσύστημα να οδηγείται σε κατάρρευση.
Αλληλένδετη με αυτήν την συνθήκη είναι και η ανάπτυξη ενός πολυπλόκαμου μηχανισμού προβολής, δημοσίων σχέσεων και μάρκετινγκ. Αρχιτεκτονική και μάρκετινγκ έχουν γίνει αδιαχώριστα φαινόμενα, όχι μόνο στο αναμενόμενο πεδίο των αγοραπωλησιών. Εναγκαλίζονται σφιχτά στο branding εταιρειών και ιδρυμάτων, και με έναν πιο περίτεχνο τρόπο στο επίπεδο της συμβολικής επικύρωσης της αρχιτεκτονικής. Ένα συνεχώς διογκούμενο σύστημα εκδηλώσεων και βραβεύσεων έρχεται ουσιαστικά να προσδώσει διαπιστευτήρια ποιότητας και καλλιτεχνική καταξίωση σε μια αρχιτεκτονική που μέχρι πρόσφατα απολάμβανε μόνο την εμπορική αποδοχή. Σε αστραφτερά corporate κτίρια, σε πανάκριβες ιδιωτικές κατοικίες και σε αποικιοκρατικές τουριστικές επενδύσεις.
Σε ένα τέτοιο κλίμα οι αρχιτέκτονες, οι φοιτητές αλλά και μερίδα των ακαδημαϊκών τους δασκάλων, εύκολα ενστερνίζονται και εσωτερικεύσουν μια στρεβλωμένη σημασία του τουρισμού και της αναψυχής. Έχουν παραδοθεί σε έναν, υπαγορευμένο από διαφημιστικά επιτελεία, ψυχαναγκασμό της θετικότητας και της ευφορίας. Χωρίς να το καταλάβουμε, έννοιες όπως η «χαλάρωση», η «καλοπέραση», το «easy living» άρχισαν να νομιμοποιούνται ως κεντρικές προτεραιότητες του σχεδιασμού. Η αρχιτεκτονική έχει φτάσει να βλέπει ως κύρια αποστολή της το να σκηνογραφεί καταναλωτικές τελετουργίες οι οποίες υποβάλλονται ως κοινωνικοί νόμοι από τον οργουελικό λόγο των μήντια.
Με αυτές τις μεθόδους αναπτύσσεται σταδιακά και ένα είδος ιδεολογικής ηγεμονίας. Μέσα από έναν επικοινωνιακό ορυμαγδό και μια αποστειρωμένη μανατζερίστικη νοοτροπία, αναδιαμορφώνεται η ατζέντα του δημόσιου λόγου για την αρχιτεκτονική, και συγκροτείται ένα πεδίο συζήτησης αποψιλωμένο από κάθε κριτική αιχμή κι από κάθε χειραφετητική βλέψη. Επιχειρείται όχι απλώς η απενοχοποίηση των πιο αγοραίων μορφών της αρχιτεκτονικής αλλά και η επικυριαρχία τους στο πεδίο των ιδεών, η καθιέρωσή τους ως μονόδρομος. Βρισκόμαστε, δηλαδή, αντιμέτωποι με μιαν αντιστροφή σε ότι αφορά τον ορίζοντα προσδοκιών της αρχιτεκτονικής. Τα ιδεώδη πρότυπά μας δεν θα είναι πια έργα πνευματικής συντάραξης, κοινωνικής δραστικότητας, και ρήξεων με τον κομφορμισμό, αλλά απονευρωμένα έργα πλήρως πειθήνια στην νεοφιλελεύθερη κανονικότητα.
Βέβαια, η προελαύνουσα νεοσυντηρητική ιδεολογική ηγεμονία θα ολοκληρωθεί όταν αλωθεί και ο θύλακας της ακαδημαϊκής διανόησης. Κάτι που ήδη επιχειρείται, είτε με τον αργό στραγγαλισμό του Δημόσιου Πανεπιστημίου, είτε μέσω της ισχυροποίησης των πιο συστημικών φωνών στο εσωτερικό του. Δεν είναι τυχαίο ότι πρόσωπα της ακαδημαϊκής αρχιτεκτονικής κοινότητας σχετίζονται, φανερά ή παρασκηνιακά, με τις πιο αμφιλεγόμενες κυβερνητικές πρωτοβουλίες στη σύγχρονη Αθήνα, όπως ο Μεγάλος Περίπατος, το τσιμέντωμα της Ακρόπολης ή η επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Η αντιπαράθεση σε αυτό το ρεύμα είναι για την ώρα άτονη και περιθωριακή. Διότι, αρχιτέκτονες της πράξης ή της θεωρίας, παρά την προοδευτική τους ρητορική ή την αρχιτεκτονική τους ακεραιότητα, εύκολα βουλιάζουν μέσα στην κινούμενη άμμο της συστημικής αποπλάνησης και της γενικευμένης συντηρητικοποίησης. Τότε η κριτική σκέψη στομώνει, αδρανεί, ή υπεκφεύγει σε επιστημονικούς σχολαστικισμούς. Και η σχεδιαστική έρευνα, στις καλύτερες περιπτώσεις, επιδίδεται σε ένα αποσπασματικό problem-solving, περιορισμένο όμως από άκαμπτα διαμορφωμένα πλαίσια και ηγεμονικές πολιτικές. Ή καταφεύγει στην comfort zone των μορφικών αναζητήσεων, πάντοτε εξαγνισμένων και από εύκολες φιλοπεριβαλλοντικές διαβεβαιώσεις.
Σε αυτήν την ανομολόγητη σύγκρουση ιδεών η αρχιτεκτονική κινδυνεύει να μεταλλαχτεί ριζικά. Κινδυνεύει να απαρνηθεί ακόμα και ως σηματοδότες της την κοινωνική της ευθύνη, τα ριζοσπαστικά της προτάγματα και τον βιοκεντρικό της πυρήνα. Και να γίνει αποκλειστικά ένα εργαλείο νομιμοποίησης των εξουσιών και ωραιοποίησης της καπιταλιστικής βαρβαρότητας.
Α.Π. 4345 Αθήνα, 9 Οκτωβρίου 2024
ΟΜΟΦΩΝΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΣΑΔΑΣ ΤΜ. ΑΤΤΙΚΗΣ: ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΓΡΑΜΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Με αφορμή το από 30.09.2024 έγγραφο
διαμαρτυρίας με Α.Π. 69558 του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ αλλά και την επικείμενη έναρξη
των μαθημάτων του αλληλέγγυου εργαστηρίου σχεδίου του Συλλόγου για την
σχολική περίοδο 2024-2025, ζητάμε την προσθήκη του μαθήματος του
γραμμικού και του ελευθέρου σχεδίου στο ωρολόγιο πρόγραμμα των σχολείων
της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Είναι ένα πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε όλοι προ της εισαγωγής μας στα Ανώτατα εκπαιδευτικά Ιδρύματα και συγκεκριμένα στη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών και ακόμη παραμένει. Οι γονείς των υποψήφιων φοιτητών της Αρχιτεκτονικής καλούνται να καλύψουν με ίδια έξοδα τη σπουδή σε δύο μαθήματα που κανένα σχολείο δεν διδάσκει, ωστόσο αποτελούν δύο από τα βασικότερα μαθήματα και ίσως εισιτήριο για την επιτυχία των μαθητών στο Πολυτεχνείο και τις Πολυτεχνικές σχολές της χώρας.
Καλούμε λοιπόν το Υπουργείο Παιδείας να επαναφέρει το γραμμικό και το ελεύθερο σχέδιο στο ωρολόγιο πρόγραμμα των ΓΕΛ στη Β’ και Γ’ Λυκείου, την προσθήκη και των δύο μαθημάτων αυτών σε όλες τις τάξεις των αντίστοιχων τομέων των ΕΠΑΛ, τη δια ζώσης συμπληρωματική διδασκαλία τους ως μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας και την κάλυψη των σχετικών διδακτικών αναγκών με πρόσληψη καθηγητών Διπλωματούχων Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΠΕ. Επιπλέον, ζητάμε την επανεξέταση των αναθέσεων μαθημάτων των Αρχιτεκτόνων Μηχανικών σε όλη τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, με άξονα τα προγράμματα σπουδών μας. Για όλους τους λόγους αυτούς, το Τμήμα Αττικής αιτείται συνάντηση με το Υπουργείο Παιδείας.
Το Τμήμα Αττικής από την πλευρά του προσφέρει αφιλοκερδώς εδώ και πολλά χρόνια αυτή την παροχή, αναγνωρίζοντας την έλλειψη και την ανάγκη που υπάρχει. Είναι υποχρέωση της Πολιτείας τα σχολεία να δώσουν τη δυνατότητα και σε απομακρυσμένες από την πρωτεύουσα και το κέντρο της Αθήνας περιοχές, να διδαχθούν οι μαθητές ένα τόσο εξειδικευμένο αντικείμενο, με δεδομένο ότι αποτελούν πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα.
Αφενός θα δοθεί η δυνατότητα σε απόφοιτους διπλωματούχους Αρχιτέκτονες μηχανικούς να μεταφέρουν τη γνώση και αφετέρου θα συμβάλει στη εξασφάλιση ίσων ευκαιριών προς όλους.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Κώστας Βουρεκάς Απόστολος Τσιάμης
ΑΠΟΦΑΣΗ – ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΣΑΔΑΣ ΤΜ. ΑΤΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΒΙΑ ΣΤΗΝ «ΒΡΑΔΙΑ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ»
Ο ΣΑΔΑΣ Τμ. Αττικής καταδικάζει την επίθεση της Αστυνομίας και την απόπειρα ποινικοποίησης της συνδικαλιστικής δράσης με συλλήψεις ερευνητών/τριων και φοιτητών/τριων στην «Βραδιά του Ερευνητή» στο ΕΜΠ.
Την Παρασκευή 27/9 το Πανελλαδικό Σωματείο Εργαζομένων στην Έρευνα και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΣΕΡΕΤΕ) προχώρησε σε παρέμβαση στην κεντρική εκδήλωση της βραδιάς του Ερευνητή στο κάτω Πολυτεχνείο, κινητοποιούμενο με βάση εργασιακά ζητήματα με συμμετοχή και φοιτητών/τριών, αναδεικνύοντας και το ζήτημα της αντίθεσης στη συνεργασία του ιδρύματος με φορείς - όπως η Motor oil, χορηγός της «βραδιάς» - που συμμετέχουν και σε εγκλήματα κατά του παλαιστινιακού λαού.
Πίσω από τη βιτρίνα διοργανώσεων όπως η «Βραδιά του Ερευνητή», βρίσκεται η πραγματικότητα της επιχειρηματικής ερευνητικής δραστηριότητας των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, έργα και προγράμματα με σημαντικότατο κύκλο εργασιών, ερευνητικά ινστιτούτα ως εταιρείες spin off και σημαντική διείσδυση των ιδιωτικών εταιρειών στο κατά τα άλλα δημόσιο πανεπιστήμιο, η οποία στο ΕΜΠ έχει φτάσει έως το σημείο της ίδρυσης μεταπτυχιακού από την ΓΕΚ-ΤΕΡΝΑ. Πλήθος μεταπτυχιακών φοιτητών/τριων, υποψήφιων διδάκτορων/ισσών και λοιποί ερευνητές/τριες, εμφανίζονται ως εκπαιδευόμενοι, ενώ στην πραγματικότητα είναι εργαζόμενοι στον κλάδο της έρευνας, συνήθως κακοπληρωμένοι, επισφαλείς και με περιορισμένα εργασιακά δικαιώματα.
Πριν καν ξεκινήσει η Βραδιά του Ερευνητή, υπήρχε έντονη παρουσία αστυνομικών δυνάμεων πέριξ και εντός του χώρου. Από την αρχή κυκλοφορούσαν με καρτελάκια της διοργάνωσης άντρες της ασφάλειας. Την ώρα που άνοιγαν οι πόρτες, μετά από εντολή του Πρύτανη και χωρίς καμία αφορμή και αιτία, προχώρησαν σε συλλήψεις φοιτητών στο σωρό, εντός και εκτός του χώρου. Απρόκλητα και χωρίς καμία αιτία, δυνάμεις της ΟΠΚΕ εισέβαλαν μέσα σε ένα γεμάτο κτίριο από ερευνητές, φοιτητές και μαθητές, ξυλοκοπώντας όσες και όσους διαμαρτύρονταν, ενώ έκαναν και προσαγωγές στο σωρό. Τέλος, ο Πρύτανης κατέθεσε μήνυση κατά των συλληφθέντων που συμμετείχαν στη δράση του σωματείου, ανάμεσα τους και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΣΕΡΕΤΕ, οδηγώντας τους σε δικαστική αντιμετώπιση οκτώ πλημμεληματικών κατηγοριών.
Καταγγέλλουμε την βία, την αστυνομική καταστολή. Καταγγέλλουμε τις πρυτανικές αρχές και το πολιτικό προσωπικό, που κεκλεισμένων των θυρών κόμπαζε για τα επιτεύγματα του ΕΜΠ, τα μνημόνια συνεργασίας με επιχειρηματικούς ομίλους, τη συμμετοχή σε πολεμικά προγράμματα. Θέλουν να ξεπουλήσουν το δημόσιο πλούτο και να εξαργυρώσουν οικονομικά και πολιτικά την επισφαλή εργασία των εργαζόμενων στην έρευνα. Πίσω από τις φιέστες και τα φανταχτερά αφηγήματα περί «αριστείας», εκτός από άθλιες εργασιακές σχέσεις, παραβιαστικές συμπεριφορές, εκβιασμούς επιστροφής δεδουλευμένων, κρύβεται και η άγρια και αναίτια καταστολή, με ενορχηστρωτή τον Πρύτανη.
Για την κατάσταση αυτή πρωταρχική είναι η πολιτική ευθύνη της κυβέρνησης, η οποία στο πλαίσιο πολιτικών όπως η προσπάθεια απαγόρευσης των πορειών με τον νόμο Χρυσοχοΐδη, απαγόρευσης των απεργιών και φακελώματος των σωματείων με τον νόμο Χατζηδάκη, κ.λπ. και της κατάργησης του πανεπιστημιακού άσυλου, η οποία με πρόσχημα τα «επεισόδια» και την «εγκληματικότητα» στόχευε στην πραγματικότητα στην καταστολή της συνδικαλιστικής δράσης του φοιτητικού κινήματος, έχει φτιάξει το πολιτικό πλαίσιο των διώξεων και της καταστολής. Ο Πρύτανης του ΕΜΠ εμφανίζεται κυβερνητικότερος της κυβέρνησης, κλιμακώνοντας την καταστολή της συνδικαλιστικής δράσης των εργαζόμενων ερευνητών. Όμως πολιτική ευθύνη φέρει και η πλειοψηφία της διοίκησης του ΕΜΠ η οποία καλύπτει τις ενέργειες του.
Είμαστε δίπλα στις εργαζόμενες/ους – φοιτητ(ρι)ες, που θέλουν να προσφέρουν το έργο τους στις ανάγκες της κοινωνίας και όχι στα επιχειρηματικά συμφέροντα και την πολεμική μηχανή, που χωρίς αυτούς δεν υπάρχει έρευνα και τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Απαιτούμε:
• Την απόσυρση κάθε κατηγορίας σε όλους τους/ις συλληφθέντες/είσες της διαμαρτυρίας στη «Βραδιά του Ερευνητή».
• Μόνιμες
και σταθερές θέσεις εργασίας με όλα τα εργασιακά και συνδικαλιστικά
δικαιώματα στην έρευνα και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και αύξηση της
δημόσιας χρηματοδότησης για τα πανεπιστήμια.
• Παύση κάθε συμμετοχής των πανεπιστημίων σε προγράμματα ενίσχυσης της πολεμικής βιομηχανίας και συνεργασίας με το κράτος δολοφόνο του Ισραήλ.
Ζητάμε από τους διδάσκοντες/ουσες του ιδρύματος να πάρουν θέση, είτε συλλογικά είτε ατομικά, ενάντια στις συνδικαλιστικές διώξεις της πρυτανείας.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ
Κώστας Βουρεκάς Απόστολος Τσιάμης
Α.Π. 4343 Αθήνα 8 Οκτωβρίου 2024
ΟΜΟΦΩΝΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΣΑΔΑΣ ΤΜ. ΑΤΤΙΚΗΣ: Αλληλέγγυο Εργαστήρι Σχεδίου - Εναρκτήρια εκδήλωση και πρόσκληση για εθελοντική διδασκαλία
Το Τμήμα Αττικής του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ σε συνεργασία με τον Σύλλογο Φοιτητών Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ, απέναντι στην καθημερινή επιδεινούμενη κοινωνική και οικονομική κρίση, αναλαμβάνει ενεργό δράση, στο μέτρο των δυνατοτήτων του, για τη στήριξη μαθητών της Β’ και Γ’ Λυκείου, διοργανώνοντας το εργαστήρι εκμάθησης ελεύθερου και γραμμικού σχεδίου για τις εισαγωγικές εξετάσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία δεν είναι ανταγωνιστική στα οργανωμένα επί πληρωμή μαθήματα, ούτε έχει κερδοσκοπικό ή φιλανθρωπικό χαρακτήρα. Στόχος της είναι να λειτουργήσει ως ένα αντιστάθμισμα στην ασφυκτική καθημερινότητα των πενιχρών απολαβών και κοινωνικών παροχών των εργαζομένων και μη στη χώρα μας προάγοντας την αλληλεγγύη μεταξύ μαθητ(ρι)ων, φοιτητ(ρι)ων και εργαζομένων αρχιτεκτόνων/ισσων. Πόσο μάλλον τα τελευταία χρόνια, που οι μαθητές έρχονται αντιμέτωποι με το μέτρο της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής. Ένα μέτρο που αποκλείει πολλούς υποψηφίους από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, ειδικά στα σχεδιαστικά μαθήματα τα οποία δεν διδάσκονται σε όλα τα σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, και κυρίως αυτούς τους μαθητές που προέρχονται από οικογένειες οι οποίες αδυνατούν οικονομικά να τα παρέχουν ιδιωτικά.
Το εργαστήρι οργανώνεται για 12η χρονιά από τον ΣΑΔΑΣ Τμ. Αττικής και τον Σύλλογο Φοιτητών Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ και τα μαθήματα πραγματοποιούνται στο κτήριο του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ (Βρυσακίου 15 & Κλάδου, Μοναστηράκι), κάθε Σάββατο 11:00 με 17:00.
Το αλληλέγγυο εργαστήρι σχεδίου διέπεται από τις αρχές της ισοτιμίας και της συμπεριληπτικότητας και ως εκ τούτου επιδιώκει τη δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για όλα τα άτομα που συμμετέχουν σε αυτό (μαθητές και διδακτική ομάδα). Με αυτή την έννοια κάθε είδους συμπεριφορές διακρίσεων ή παραβιαστικές, δεν έχουν χώρο στο εργαστήρι και δε θα γίνονται ανεκτές.
Καλούμε τους συναδέλφους και τις συναδέλφισσες να στηρίξουν ενεργά την συγκεκριμένη πρωτοβουλία συμμετέχοντας στην ομάδα των διδασκόντων/ουσών, ώστε να διασφαλίζεται η ομαλή λειτουργία του εργαστηρίου και η ποιότητα των μαθημάτων.
Καλούμε όσους/ες επιθυμούν να συμμετέχουν στο «Αλληλέγγυο Εργαστήρι Σχεδίου» να προσέλθουν στην εναρκτήρια εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 9 Οκτωβρίου 2024, στις 19:00, στο κτίριο του ΣΑΔΑΣ – ΠΕΑ (Βρυσακίου 15 & Κλάδου, Μοναστηράκι).
* Σε περίπτωση αδυναμίας προσέλευσης και για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Αλληλέγγυο Εργαστήρι Σχεδίου, επισκεφτείτε το site: www.sadas-pea.gr ή επικοινωνήστε με την ομάδα εργασίας στα email: sadas-pea@tee.gr και tmattikissp@gmail.com.
Υπεύθυνος Εργαστηρίου
Δημήτρης Τσιτσάνης,
Αρχιτέκτονας Μηχανικός
6978162897
Για το Διοικητικό Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος Ο Γεν. Γραμματέας
ΚΩΣΤΑΣ ΒΟΥΡΕΚΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΣΙΑΜΗΣ
