Για τον Ξενώνα Στάμου Στούρνα

Τα εβδομαδιαίας διάρκειας εργαστήρια - σεμινάρια, για φιλική προς το περιβάλλον αρχιτεκτονική (διοργανώνονται από την ομώνυμη επιτροπή του συλλόγου που λειτουργεί από το 2007) που σαν τόπος διεξαγωγής τους έχει επιλεχθεί ο Ξενώνας Στάμου Στούρνα (τα 7 και πλέον στρέμματα  περιβάλλοντος χώρου του Ξενώνα  ενδείκνυνται για τέτοιου είδους εργαστήρια σε συνδυασμό με τη δυνατότητα φιλοξενίας)  και από το 2009 έχουν πραγματοποιηθεί εννιά, είναι κάτι σαν κρυφό Σχολειό με την έννοια, ότι λίγοι γνωρίζουν, πλην των συμμετεχόντων σε αυτά, την δραστηριότητα αυτή. 

Τόσο η απερχόμενη όσο και η προηγούμενη διοίκηση του ΣΑΔΑΣ  όχι μόνο έκαναν ότι μπορούσαν κατά καιρούς για  να εμποδίσουν την  διεξαγωγή τους, αλλά όταν ήπιαν το πικρό ποτήρι της σταθερής συνέχειας, υποβάθμισαν όσο πέρναγε από το χέρι τους τη σημασία τους και την προβολή τους. 

Είναι απορίας άξιο για ποιό λόγο, μια από τις μοναδικές σταθερές δραστηριότητες στα πλαίσια του ΣΑΔΑΣ τα τελευταία χρόνια (η άλλη είναι η έκδοση του Δελτίου) - προσφορά προς το σύνολο των αρχιτεκτόνων - αποκρύπτεται και υποβαθμίζεται όσο είναι δυνατόν.

Το ήθος που διέπει αυτά τα εργαστήρια - σεμινάρια  ήταν μάλλον αυτό που τα έκανε να μην είναι αρεστά και στις δύο διοικήσεις με τις οποίες συνέπεσαν.

Οι κυβερνήσεις πέφτουνε… αλλά η αγάπη μένει

Το πρώτο που μάλλον ενόχλησε ήταν η ύπαρξη  μιας επιτροπής (επιτροπή για φιλική στο περιβάλλον αρχιτεκτονική) που αυτοσυγκροτήθηκε, ανάπτυξε πρωτοβουλίες και διαπέρασε τρείς διαφορετικές διοικήσεις.

Το σημαντικότερο όμως ήταν η ιδέα της «αξιοποίησης» του Ξενώνα όχι με την συμβατική πλέον έννοια δηλαδή χρηματοδοτήσεις, επιχειρηματικές δραστηριότητες κλπ (όπως προγραμματικές συμφωνίες με το Δήμο Πορταριάς - επί διοίκησης Λειρούδια - η το κυνήγι των ΕΣΠΑ - της απερχόμενη διοίκησης ), αλλά με αλληλέγγυους  αυτοδιαχειριστικού και συμμετοχικού χαρακτήρα τρόπους  αποτέλεσαν «το καινό δαιμόνιο», που  ερέθιζε τις διοικήσεις.

Έτσι όταν προτάθηκε (από την επιτροπή για φιλική προς το περιβάλλον αρχιτεκτονική) στην απερχόμενη διοίκηση να διοργανωθεί ένα αντίστοιχο εργαστήρι για ξένους αρχιτέκτονες από το οποίο θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν κάποια χρήματα  τόσο για τη συντήρηση του Ξενώνα, όσο και για ενίσχυση του ΣΑΔΑΣ (Ιούλιος  2012), έκλεισαν τον Ξενώνα  για αρκετό καιρό ισχυριζόμενοι ότι δεν έχει προδιαγραφές , λες και ήταν τουριστικό κατάλυμα που εμπίπτει στις προδιαγραφές του ΕΟΤ.

Ο Ξενώνας σύμφωνα με τον κτηριοδομικό κανονισμό  δεν είναι  παρά κοινοβιακή κατοικία.* Σύμφωνα με το κληροδότημα άλλωστε είναι προορισμένος για να αναπαύονται οι φοιτητές της αρχιτεκτονικής και οι νέοι αρχιτέκτονες.

Με χίλια ζόρια λοιπόν ξανάνοιξε ο Ξενώνας, όταν διακόπηκε η ηλεκτροδότηση λόγω απλήρωτων λογαριασμών (άνοιξη 2013) και με τη μεσολάβηση της επιτροπής για φιλική στο περιβάλλον αρχιτεκτονική κατορθώθηκε να βρεθεί ο χορηγός και να ξαναγίνει η σύνδεση. 

Τα τελευταία 14 χρόνια  τουλάχιστον, όλες οι διοικήσεις  του ΣΑΔΑΣ φρόντισαν να ξεχαστεί η ύπαρξη του ξενώνα και η διευκόλυνση της πρόσβασης σε αυτόν των νόμιμων νομέων του, που δεν είναι παρά οι φοιτητές της αρχιτεκτονικής  και οι νέοι αρχιτέκτονες.

Η εγκατάλειψη ενός κτηρίου, η παραμονή του για χρόνια κλειστό καθώς και η παντελής έλλειψη στοιχειώδους συντήρησης δημιουργεί φθορές με την πάροδο του χρόνου.

Ήταν όμως και είναι μια κλασσική τακτική. Αφήνουμε κάτι να απαξιωθεί, για να του «βάλουμε χέρι»

προς αξιοποίηση, να κατεδαφιστεί λόγω επικινδυνότητας  αν είναι  διατηρητέο κλπ.

Έτσι λοιπόν αυτή η εγκατάλειψη, όχι μόνο άνοιξε την όρεξη σε διάφορα αρπακτικά της περιοχής, (δημάρχους, εργολάβους κλπ), αλλά βοήθησε και στη δημιουργία μύθων γύρω από τη κατάσταση του κτιρίου και την αιτιολόγηση προγραμματικών συμβάσεων με Δήμους, κυνήγι ΕΣΠΑ, δημιουργία πολιτιστικών φορέων κλπ.

Κι όμως αυτό το κτήριο καταστραμμένο από τους σεισμούς, όταν το ανέλαβε ο  ΣΑΔΑΣ από τον πατέρα του Στάμου Στούρνα για να γίνει Ξενώνας των αρχιτεκτόνων στη μνήμη του γιού του, από το Σύλλογο και τη συλλογική προσφορά των αρχιτεκτόνων της εποχής αποκαταστάθηκε με τον καλύτερο τρόπο. Συγκεντρώθηκαν σιγά σιγά οι απαραίτητοι οικονομικοί πόροι μέσω χορηγιών εισφορών κλπ για κάθε φάση του έργου. 

Προχώρησε η αποκατάσταση βήμα βήμα και παραδόθηκε στους νόμιμους νομείς του, στους φοιτητές της αρχιτεκτονικής και τους αρχιτέκτονες, ένα εξαιρετικό κτίριο με κατάλληλο εξοπλισμό για τους σκοπούς του που λειτούργησε και αυτοσυντηρήθηκε πολλά χρόνια.

Η κάτω βόλτα του Ξενώνα άρχισε όταν, ο εκδιωχθείς φύλακας, για λόγους εκδίκησης  κατέστρεψε τον κινητό εξοπλισμό καθώς και τα οπωροφόρα του περιβάλλοντος  χώρου – αξιόλογη πηγή εισοδήματος, για τη συντήρηση και τη λειτουργία  του κτιρίου. Έκτοτε πέρασαν είκοσι χρόνια και, αν είχαν φυτευθεί και πάλι τότε δέντρα , (ο σύλλογος είχε τότε την οικονομική δυνατότητα), σήμερα θα ήσαν παραγωγικά και θα απέδιδαν.

Αντ΄ αυτού αν ψάξει κανείς τα σχετικά αρχεία του Συλλόγου θα βρει τοπογραφικό σχέδιο με τα σχεδόν οκτώ στρέμματα γεμάτα μεζονέτες, χωρίς το διατηρητέο αρχοντικό μέσα. (Πρόκειται περί οικοπέδου σχεδόν 8 στρεμμάτων, εντός σχεδίου και σε απόσταση  ενός τετάρτου από το κέντρο της πόλης του Βόλου).  Γίνονταν δηλαδή μέχρι και τέτοιες σκέψεις αξιοποίησης!!!

Επίσης τόσα χρόνια που ο Σύλλογος έπαιρνε τη χορηγία του από το ΤΕΕ μπορούσε να συντηρεί στοιχειωδώς το κτίριο.

Μόνο το 2000 που φιλοξενήθηκε  ένα εργαστήρι της UMAR εξοπλίσθηκε στοιχειωδώς ο Ξενώνας .

Μετά ακολούθησε πλήρης εγκατάλειψη, μυθολογία περί κατάρρευσης και της ανάγκης πολλών χρημάτων ΕΣΠΑ κλπ εξ ου οι προγραμματικές συμβάσεις κλπ ή η τελευταία ιδέα της απερχόμενης διοίκησης να αναθέσει μία μελέτη αξιοποίησης  σε ομάδα εργασίας συναδέλφων από το Βόλο. (Οι οποίοι πράγματι έκαναν μια πολύ ευαίσθητη προσέγγιση και αρχιτεκτονικά και περιβαλλοντικά). 

Όμως ποια σκοπιμότητα μπορεί να εξυπηρετεί, προκειμένου να συντηρήσεις ένα κτίριο 500 περίπου τετραγωνικών -με χρήση ξενώνα-  που δεν τα καταφέρνεις και προκειμένου να το  επιτύχεις, κάνεις άλλο ένα κτίριο 500 τετραγωνικών – ως συνεδριακό χώρο - και εργαστήρια και διαμορφώσεις που θα έχουν συντριπτικά πολλαπλάσιο κόστος συντήρησης  από το κτήριο που ήδη υπάρχει;   

Η μόνη σκοπιμότητα και λογική είναι : να πάρουμε κάνα ΕΣΠΑ ή ότι άλλο μας καθίσει να «αξιοποιήσουμε», να κτίσουμε…και μετά ….ας έλθει το ΤΑΙΠΕΔ!!

Από το 2009 όμως, που άρχισαν τα  εργαστήρια - σεμινάρια αγοράσθηκαν σόμπες για όλα τα δωμάτια,  εξοπλισμός για εργασίες (μικρή μπετονιέρα), ο αερισμός του κτηρίου που γίνεται  από τότε τουλάχιστον δυο φορές τον χρόνο (δέχεται περισσότερους επισκέπτες εν γένει)  εμποδίστηκαν σε μεγάλο βαθμό οι παρά πέρα φθορές και οι μικροεργασίες συντήρησης στα πλαίσια των εργαστηρίων - σεμιναρίων έδειξαν και δείχνουν ότι είναι εφικτός ένας αυτοδιαχειριστικός δρόμος,  με την ανάπτυξη πολλών σχετικών πρωτοβουλιών προς αυτή τη κατεύθυνση από τους ίδιους τους αρχιτέκτονες.

Είναι ζήτημα αυτοσεβασμού  και αλληλεγγύης των αρχιτεκτόνων να διατηρήσουν τον Ξενώνα Στάμου Στούρνα  αυτοδιαχειριζόμενο,  όπως τον παρέλαβαν και να συνεχίσει να αποδίδεται στους δικαιούχους  του.

 
*Α. Κατοικία

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται όσα κτίρια ή τμήματα κτιρίων χρησιμοποιούνται για να παρέχουν στους ενοίκους τους χώρους κατάλληλους τουλάχιστο για ύπνο και σωματική υγιεινή και καθαριότητα, όπου οι ένοικοί τους διαμένουν μόνιμα ή εποχιακά.

Στην κατηγορία αυτή ανήκουν:

- τα κτίρια τριών ή περισσότερων διαμερισμάτων
- οι μονοκατοικίες
- οι διπλοκατοικίες
- τα κοινόβια

Απόσπασμα κτηριοδομικου κανονισμού