Από την ΑΥΓΗ 30.11.2014
Η άρνηση της Ε.Ε. να εγκρίνει τη
χρηματοδότηση της πεζοδρόμησης της Πανεπιστημίου και της ανάπλασης του
Φαληρικού Μετώπου «επειδή υπάρχουν μεγαλύτερες ανάγκες» έπεσε σαν βόμβα
στα υπουργεία, στο Ωνάσειο Ίδρυμα
και στους υποστηρικτές της πρότασης. Ήταν έκπληξη και για όλους εμάς
που από το 2011 φωνάζουμε ενάντια σε αυτό το άχρηστο, σπάταλο και
επικίνδυνο για την υπόλοιπη πόλη έργο και γι' αυτό έχουμε προσφύγει στο ΣτΕ.
Δεν έχει γίνει ακόμη σαφές αν η αρνητική αξιολόγηση της Ε.Ε., που ήταν
γνωστή από τις αρχές του καλοκαιριού, οφείλεται σε ουσιαστικούς λόγους,
δηλαδή στην ύπαρξη όντως μεγαλύτερων αναγκών στην Αθήνα. Υπάρχουν ωστόσο
βάσιμες υποψίες για παρέμβαση των εθνικών εργολάβων που είδαν να
συρρικνώνονται κονδύλια που τους αφορούν για αυτοκινητόδρομους, τραίνα
και λιμάνια. Ίσως ακόμη και από διεθνείς ενδιαφερόμενους να αγοράσουν,
δηλαδή να υφαρπάξουν, τις δημόσιες υποδομές που τις θέλουν
ολοκληρωμένες. Τέλος, δεν πρέπει να είναι τυχαίο ότι οι κυβερνητικές
εφημερίδες εδώ και καιρό φιλοξενούσαν αρνητικά σχόλια για την
πεζοδρόμηση και τραμοδρόμηση της Πανεπιστημίου εστιάζοντας κυρίως στο
υπερβολικό κόστος και στις αρνητικές κυκλοφοριακές επιπτώσεις στους
όμορους δρόμους και στην υπόλοιπη πόλη.
Σήμερα λοιπόν το κλίμα έχει αλλάξει σε σχέση με τις διθυραμβικές
εξαγγελίες μετά τα αποτελέσματα του διεθνούς διαγωνισμού, τις πομπώδεις
καταχωρήσεις σε έντυπα και τηλεόραση και τις πολυέξοδες εκθέσεις. Στις
δεκάδες τεκμηριωμένες κριτικές που έχουν δημοσιευτεί, δεν έχει υπάρξει
καμία απάντηση από τους εμπνευστές και τους μελετητές του έργου. Και
σήμερα, μετά την απόφαση της Ε.Ε., οι κυβερνητικές αντιδράσεις ήταν
υποτονικές, το ίδιο και η ανακοίνωση του Ωνάσειου, ενώ ο Δήμος Αθηναίων
δεν είπε κουβέντα. Τι συμβαίνει λοιπόν; Μήπως όψιμα έχουν καταλάβει το
τεράστιο λάθος στο οποίο οδηγούσαν την πόλη και τους κατοίκους της και η
άρνηση της Ε.Ε. τους βολεύει;
Ό,τι και να συμβαίνει πίσω από την άρνηση της Ε.Ε. και τους χειρισμούς
των εδώ κρατούντων, εμείς οι πολίτες της Αθήνας στεκόμαστε αρνητικά στην
πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου για σοβαρότερους λόγους. Γιατί, πρώτο,
καταργεί την ιστορία της πόλης μετατρέποντας τον αστικό συντελεστή ενός
βουλεβάρτου διαμπερούς διέλευσης σε δενδρώνα με λιμνούλες, παγκάκια και
τραπεζοκαθίσματα. Δεύτερο, είναι κυκλοφοριακό έργο μεγάλης κλίμακας και
μητροπολιτικής σημασίας με αρνητικές επιπτώσεις σε όμορους δρόμους και
στην υπόλοιπη πόλη. Τρίτο, δεσμεύει τεράστια ποσά ενώ η πόλη, το κέντρο
και οι κάτοικοί του έχουν επείγουσες ανάγκες για την αντιμετώπιση της
ανθρωπιστικής κρίσης. Τέταρτο, καταργεί εκατοντάδες στάσεις και
αφετηρίες λεωφορείων και τρόλεϊ στο κέντρο που θα επηρεάσουν αρνητικά τα
λαϊκά στρώματα. Πέμπτο, θα εκτινάξει τις αξίες γης στα όμορα κτήρια, θα
διώξει τους εναπομείναντες κατοίκους και τις παλιές εμπορικές χρήσεις
και θα προσελκύσει χρήσεις διασκέδασης και προβολής, δηλαδή διαδικασίες
βίαιης υφαρπαγής γαιοπροσόδου (gentrification). Έκτο, η αναπόφευκτη
μεταβολή του σε αποκαθαρμένο mall αναφέρεται σε μελλοντικούς χρήστες,
κυρίως τουρίστες και άλλους που έχουν ελεύθερο χρόνο να περιπλανώνται
και να γεμίζουν καφετέριες. Έβδομο, οι ανάγκες «επιτήρησης και
ασφάλειας» της νέας εικόνας του δρόμου, κυρίως το βράδυ, θα καλυφθούν
αναπόφευκτα από ιδιωτικές εταιρείες. Όγδοο, πρόκειται για πολιτική και
ιδεολογική συμβολική επίθεση στους λαϊκούς χώρους-τοπόσημα του κέντρου
με τις μνήμες και τους χώρους των δημοκρατικών αγώνων. Και ένατο, γιατί
δεν θέλουμε να επωμιστούν οι πολίτες και η πόλη τις μακροπρόθεσμες
αρνητικές συνέπειες από πιθανή –για μένα σίγουρη– αστοχία του έργου. Δεν
θα πρόκειται για ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο, όπως τα Ολυμπιακά
απομεινάρια, αλλά για την καταστροφή του κέντρου.
Οι γενικότερες εξελίξεις και τα κριτικά αυτά σημεία –και άλλα που δεν
έχω χώρο να αναπτύξω– δεν επαρκούν για να αναθεωρήσει τις απόψεις της
για το έργο και η νέα διοίκηση της Περιφέρειας Αττικής και η Ανοικτή
Πόλη;
ΤΟΥ ΚΩΣΤΗ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗ*
_____________
*Ο Κωστής Χατζημιχάλης είναι ομότιμος καθηγητής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου.
Αναδημοσιεύουμε επίσης άρθρο της Ελένης Πορτάλιου από την Εφημερίδα Των Συντακτών στο φύλλο του Σαββάτου 2.3.2013
ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ
ΔΕΝ ΜΑΣ ΒΡΙΣΚΕΙ ΣΥΜΦΩΝΟΥΣ
Το σχέδιο ανάπλασης
της Πανεπιστημίου και της περιβάλλουσας ζώνης, με τη μετατροπή της σε
πεζόδρομο, δεν βρίσκει σύμφωνη την Ανοιχτή Πόλη.
1. Σε περίοδο οικονομικής κρίσης και μαζικής
φτωχοποίησης ευρύτατων λαϊκών στρωμάτων της πρωτεύουσας, οι προτεραιότητες στη
διάθεση των δημόσιων πόρων ιεραρχούνται εντελώς διαφορετικά. Σύμφωνα με
στοιχεία τα οποία δόθηκαν στη δημοσιότητα πριν την προκήρυξη του διαγωνισμού,
το κόστος του ολοκληρωμένου έργου, που περιλαμβάνει τη διαδρομή του τραμ μέχρι
τον Προμπονά, είχε εκτιμηθεί σε 300 εκ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά θα δοθούν από το
ΕΣΠΑ και, ακόμα και αν στη Α΄ φάση του έργου είναι λιγότερα, θα στερήσουν την
Αθήνα από μικρά έργα πρώτης ανάγκης και άμεσης προτεραιότητας.
Το τεχνικό πρόγραμμα του Δήμου
Αθηναίων έχει στην πράξη μηδενικό προϋπολογισμό, ενώ η πόλη χρειάζεται,
κατεπειγόντως, βρεφονηπιακούς σταθμούς, επισκευές σχολείων, χρηματοδότηση της
κατασκευής των 2 δημοτικών ιατρείων που έχουν κλείσει, νυχτερινά καταφύγια
αστέγων, κέντρα ημερήσιας φροντίδας και ξενώνες ηλικιωμένων, αποκεντρωμένες
δομές στήριξης όσων ζουν πολύ κάτω από το όριο της φτώχειας, αναπλάσεις
δημόσιων χώρων στις υποβαθμισμένες γειτονιές, κέντρα πρόληψης και περίθαλψης
χρηστών εξαρτησιογόνων ουσιών. Υπενθυμίζουμε, εξάλλου, το πρόγραμμα «Πρόσοψη»
του Δήμου Αθηναίων, που με μικρό προϋπολογισμό είχε συμβάλλει στον εξωραϊσμό
των ιδιωτικών κτηρίων της πόλης.
2. Η Αθήνα χρειάζεται τόσο
αναπλάσεις κλίμακας όσο και χαμηλού κόστους και οικολογικού χαρακτήρα κοινωνικά
προγράμματα. Ένα τέτοιο, όμως, συνολικό σχέδιο ποιότητας ζωής και αναδιανομής
της συσσωρευμένης αξίας στην πόλη, διατήρησης της ιστορικής μνήμης και ενίσχυσης
της περιβαλλοντικής προστασίας, προϋποθέτει την ανατροπή των μνημονιακών
πολιτικών και τη σταδιακή εφαρμογή ενός σχεδίου παραγωγικής και κοινωνικής
ανασυγκρότησης. Σ’ ένα τέτοιο σχέδιο, με προτεραιότητες και ορίζοντα 10ετίας,
θα μπορούσε ν’ αξιολογηθεί και να κριθεί η ανάπλαση της Πανεπιστημίου.
3. Σήμερα εύλογα θέτουμε το ερώτημα
ακόμα και σε αυτούς που δεν εστιάζουν, όπως η Ανοιχτή Πόλη, στα κοινωνικά έργα
πρώτης προτεραιότητας. Γιατί η Πανεπιστημίου και όχι, για παράδειγμα, η
ανάπλαση των Προσφυγικών της Λεωφόρου Αλεξάνδρας, σύμφωνα και με την πρόταση
του Τεχνικού Επιμελητηρίου, ή η διατήρηση του Ιστορικού Τόπου της Columbia και η ανάπλαση του περιβάλλοντος
χώρου μέχρι τον Προμπονά ; Η Πανεπιστημίου είναι ήδη δρόμος σχετικά
περιορισμένης κυκλοφορίας και διαθέτει μεγάλου πλάτους πεζοδρόμια και ένα εκτεταμένο
δίκτυο ελεύθερων χώρων στις παρειές της.
Τι θα συμβεί όταν ο κυκλοφοριακός της φόρτος μεταφερθεί στους παράλληλους, με
πρόβλημα, δρόμους ;
4. Η ευρύτερη πόλη και η Αττική
πάσχουν σήμερα από δημόσιες συγκοινωνίες. Γραμμές καταργούνται και δρομολόγια
περικόπτονται. Η Πατησίων είναι ένας κεντρικός συνδετήριος άξονας διέλευσης για
πολλά μαζικά μέσα μεταφοράς. Η πύκνωση των δρομολογίων και η επαναφορά των
γραμμών που έχουν καταργηθεί, είναι μια χαμηλού κόστους λύση. Αντιθέτως, το
τραμ είναι ένα δυσκίνητο μέσο που ή θα εκτοπίσει τα τρόλεϊ και τα λεωφορεία -
πράγμα λάθος - ή θα δημιουργήσει συνωστισμό στην Πατησίων.
5. Τέλος, επισημαίνουμε τις
ενστάσεις του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων για θέματα δεοντολογίας που αφορούν στον
αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ανάπλασης της Πανεπιστημίου. Για ένα δημόσιο έργο
οργανώνεται διαγωνισμός από ιδιωτικό φορέα, χωρίς μάλιστα να τηρούνται ούτε οι
προδιαγραφές της εθνικής νομοθεσίας ούτε και αυτές της UIA για τους διεθνείς
διαγωνισμούς.
Ελένη Πορτάλιου, καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Σχολής
ΕΜΠ,
δημοτική σύμβουλος
δήμου Αθηναίων με την Ανοιχτή Πόλη
Διαβάστε επίσης:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου